Эшонқулов Ғофур Бобоқуловичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Оптик бир жинсли бўлмаган муҳитдаги ўлчашларда лазерли гетеродинлаш ва корреляцион қайта ишлаш», 01.04.11–Лазер физикаси (физика-математика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/FM93.

Илмий раҳбар: Вильданов Рамиль Рифгатовичфизика-математика фанлари номзоди, доцент.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Физика-техника институти, Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, Самарқанд давлат университети, DSc.27.06.2017.FM/T.34.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Усманов Тимурбек Бекмурадович, физика-математика фанлари доктори, профессор, академик; Семенов Денис Иванович, физика-математика фанлари доктори, доцент.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: турбулент атмосфера ва дисперс муҳитларнинг структуравий характеристикаларини ўлчаш методларини лазерли гетеродинлаш ва коррелометрия экспериментал методларини ривожлантириш орқали ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

лазер нурланишнинг оптик частотасини стабиллаш имкониятини берувчи модалиқайта тузиш хусусиятлари ва He-Ne лазер генерация частотасини дисперсион силжиш характеристикалари аниқланган;

амалий қўллаш шароитларида гетеродинли ўлчаш сезгирлиги ва эффективлигини баҳолаш учун аналитик ифодалар олинган ва ҳисоблашлар бажарилган;

синхронлаштирилган лазерли гетеродин системани ясашда лазер нурланишини бошқарувчи сигналларни шакллантириш принциплари ишлаб чиқилган;

фотосаноқларнинг статистик тақсимоти ҳамда авто ва кроскорреляцион функцияларини қайд қилиш имкониятини берувчи оптик майдонларни фотон санаш режимидаги детекторлаш методида амалга оширилган;

ишлаб чиқилган лазерли система ёрдамида турбулент атмосферанинг оптик информацияни узатувчи канал эканлигини характерлайдиган оптик параметрлари аниқланган;

ишлаб чиқилган фотон корреляторни қўллаган ҳолда фотон-корреляция методи билан сочилган нурланиш спектри кенглиги ва монодисперс эритмадаги микрозаррача ўлчами аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Бир жинсли бўлмаган муҳитларнинг структуравий характеристикаларини лазерли гетеродинлаш орқали фазаметрик ва спектрал ўлчаш тадқиқотлари натижалари асосида:

оптик фаза силжишини аниқлаш учун мўлжалланган лазерли гетеродинли система фойдали моделига (UZ № FAP 00348, 2008  «Силжишларни ўлчаш учун автоматлаштирилган лазерли гетеродинли система») Ўзбекистон Республикаси Давлат патент идорасининг патенти олинган. Ишлаб чиқилган системани қўллаш ўлчаш стабиллиги ва аниқлигини икки баробар ошириш ҳамда қайд қилиш жараёнини автоматлаштириш имконини берган;

ишлаб чиқилган усул ва экспериментал қурилма БФ2-027 рақамли “Металл нанозаррачалар шаклланиши ва ўсиши механизмлари ва уларнинг ночизиқли оптик хоссаларини тадқиқ қилиш” грант лойиҳасида ўлчаш сезгирлиги ва эффективлигини ошириш учун қўлланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 16 мартдаги 89-03-1025-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши юқори аниқликда атроф-муҳитни мониторинг ва назорат қилиш имконини берган.