Маматов Нарзилло Солиджоновичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маълумотларга дастлабки ишлов бериш усул ва алгоритмлари», 05.01.03–Информатиканинг назарий асослари (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.DSc/Т86.

Илмий маслаҳатчи: Фозилов Шавкат Хайруллаевич, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети ҳузуридаги Ахборот-коммуникация технологиялари илмий-инновацион маркази.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.27.06.2017.Т.07.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Кобулов Анвар Василович, техника фанлари доктори, профессор; Рустамов Насим Тулагенович, техника фанлари доктори, профессор (Қозоғистон Республикаси); Нурмухамедов Толаниддин Рамзиддинович, техника фанлари доктори.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: эвристик информативлик мезонларининг хусусий ва умумий кўринишларидан фойдаланган ҳолда объектлар информатив тавсифини шакллантиришнинг усул ва алгоритмларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

белгилар информативлиги ва ноинформативлигининг эвристик мезонлари ишлаб чиқилган;

информатив ва ноинформатив белгилар мажмуасини аниқлаш усулларини яратишда фойдаланиладиган Фишер информативлик мезонлари информативлик хусусиятлари аниқланган;

ягона информативлик мезонидан фойдаланиб, информатив ва ноинформатив белгилар мажмуасини аниқлаш усули компактлик гипотезаси асосида такомиллаштирилган ва алгоритмлари яратилган;

бир жинсли нолинчи ва k-тартибли умумлашган информативлик мезонлари асосида информатив ҳамда ноинформатив белгилар мажмуасини аниқлаш усуллари ва алгоритмлари ишлаб чиқилган;

информатив ва ноинформатив белгилар мажмуасини аниқлаш усуллари аралаш типли информативлик мезонлари асосида такомиллаштирилган ва алгоритмлари ишлаб чиқилган;

эвристик мезонлар асосида бошланғич белгилар тўпламини информатив, кам информатив ва ноинформатив гуруҳларга ажратиш қоидаси ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Маълумотларга дастлабки ишлов бериш алгоритмлари ва усуллари асосида яратилган дастурий таъминот асосида:

датчиклардан олинган маълумотлар базасини яратиш, сақлаш, қайта ишлаш, дастлабки ишлов бериш ҳамда информатив таснифлаш алгоритмлари асосида яратилган дастурий мажмуа Навоий тоғ-металлургия комбинати марказий кон бошқармасига жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 21 декабрдаги 33-8/8663-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида КНК-270 комплексини ишлаш жараёнидаги хавфли ҳолатларни аниқлаш тезлигини ошириш асосида мазкур комплексни ишчи ҳолатда бўлмаслигини 10%га қисқартириш имконини берган;

нутқ сигналларига дастлабки ишлов бериш ва филтрлаш орқали нутқ сигналлари сифатини ошириш, информатив ва ноинформатив белгиларни танлаш алгоритмлари Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тергов департаментига жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 21 декабрдаги 33-8/8663-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида нутқ сигналларини матнга ўтказиш вақтини 20%га қисқартириш имконини берган;

ходимлар ҳақидаги маълумотларга дастлабки ишлов бериш, қайта ишлаш, интеллектуал таҳлил қилиш ҳамда эвристик мезонлар асосида тегишли таклифларни шакллантириш алгоритмлари Олий ва ўрта таълим вазирлигининг “Электрон вазирлик” ахборот тизимига жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг   2017 йил 21 декабрдаги 33-8/8663-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида кадрлар модули орқали Олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчилари ҳақидаги маълумотларни қайта ишлашда ва тегишли таклифларни шакллантириш жараёни самарадорлигини 2 баробар ошириш имконини берган;

ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар маълумотлар базасини шакллантириш, дастлабки ишлов бериш ва асосий кўрсаткичларини аниқлаш дастурий воситаси “INTERVETFARM” МЧЖга жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг   2017 йил 21 декабрдаги 33-8/8663-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида маҳсулот сифат назоратига сарфланадиган вақтни 20%га қисқартириш имконини берган;

тасвирларга дастлабки ишлов бериш, силлиқлаш, фильтрлаш, турли халақитдан тозалаш орқали контур чизиқларини юқори аниқликда ифодалаш алгоритмлари “Inter sharm plast” МЧЖга жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 21 декабрдаги 33-8/8663-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида яратилган дастур контур чизиқларидан ажратиб олинган асосий (информатив) нуқталар асосида шакллантирилган махсус кодли (Gkod) файл орқали станок ишлатилганда бир метр куб хомашёдан маҳсулот ишлаб чиқариш учун кетадиган вақт 15%га қисқартириш, хомашё эса ўртача 20%га тежаш ва ишлаб чиқариш самарадорлиги ўртача 1,2 марта ошириш имконини берган.