Isomiddinov Anvarjon Inomjonovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Fazoviy o‘zgaruvchan yuklanishlardagi sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalarini echishning matematik modellari va algoritmlari», 05.01.07–Matematik modellashtirish. Sonli usullar va dasturlar majmui (texnika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/T194.

Ilmiy rahbar: Yuldashev Tadjimat, texnika fanlari doktori.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan muhandislik-qurilish instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, DSc.27.06.2017.T.07.01.

Rasmiy opponentlar: Xo‘jaev Ismatullo Kushaevich, texnika fanlari doktori; Rasulmuxamedov Maxamadaziz Maxamadaminovich, fizika-matematika fanlari doktori, dotsent.

Yetakchi tashkilot: Toshkent kimyo-texnologiya instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: materiallarning emirilishini hisobga olgan holda fazoviy o‘zgaruvchan yuklanishlardagi sterjenlar fizik chiziqsiz deformatsiyalanish jarayonlarining matematik modellari, samarali hisoblash algoritmlari va dasturiy ta’minotlarini ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

V.Q.Qobulovning aniqlashtirilgan nazariyasi va variatsion tamoyil asosida materiallarning emirilishini hisobga olgan holda murakkab tashqi kuchlar ta’siridagi sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalarini echish uchun matematik modellar ishlab chiqilgan;

fazoviy takroriy yuklanishlardagi sterjenlarning kuchlanganlik holatlarini o‘zgarmas va fiktiv koordinata sistemalarida hisoblashning tabiiy chegaraviy shartli ikkinchi tartibli to‘qqizta differensial tenglamalar sistemasi ko‘rinishidagi ko‘p parametrli matematik modellari ishlab chiqilgan;

A.A.Il`yushinning elastik echim usuli bo‘yicha sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalarini echishning markaziy-ayirmali sxemali va chekli ayirmalar usulining A.A.Samarskiy-I.V.Fryazinov modifikatsiyalari asosidagi turli approksimatsiyali sonli hisoblash algoritmlari ishlab chiqilgan;

matematik modellari ko‘p parametrli differensial tenglamalar orqali ifodalanuvchi sterjenlarning bir necha fizik chiziqsiz masalalarini sonli hisoblashga yo‘naltirilgan, aniqlik darajasi yuqori, turg‘un echimga tez yaqinlashish imkonini beruvchi samarali hisoblash algoritmlari ishlab chiqilgan;

geometrik, statik va aralash chegaraviy shartlar bilan sterjenlarning turli o‘zgaruvchan yuklanishlar va tekisliklardagi fizik chiziqsiz masalalarini kompyuterda shakllantirish hamda echish imkonini beruvchi avtomatlashtirilgan tizim yaratilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Plastiklik va emirilish funksiyalarini hisobga olgan holda sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalarini echish hamda materiallarning kuchlanganlik holatini baholash bo‘yicha yaratilgan matematik modellar, algoritmlar va dasturiy majmualar asosida:

variatsion tamoyil asosida ishlab chiqilgan, ikkinchi tartibli chiziqsiz differensial tenglamalar sistemasi ko‘rinishidagi matematik modellar, hisoblash algoritmlari va dasturlar majmui «Tashkent metroproekt», “Techno engineering expert” va “Zamin dizayn” mas’uliyati cheklangan jamiyatlari ob’ektlariga joriy etilgan (Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasining 2018 yil 9 yanvardagi 164/02-13-son ma’lumotnomasi). Ilmiy tadqiqot natijalari loyiha hisob ishlari uchun vaqt sarfini 2 marta tejash hamda hisoblash xatoligini 18% gacha kamaytirish xisobiga umumiy loyiha jarayonlarining sifati va tezligini oshirish imkonini bergan; 

fazoviy takroriy-o‘zgaruvchan yuklanishlardagi sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalari uchun ishlab chiqilgan joriy va o‘zgaruvchan koordinatalar sistemasidagi matematik modellar, hisoblash algoritmlari va dasturlar majmui «Tashkent metroproekt» MChJ tomonidan Toshkent metropoliteni inshootlarini loyihalash jarayoniga joriy etilgan (Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasining 2018 yil 9 yanvardagi 164/02-13-son ma’lumotnomasi). Ilmiy tadqiqot natijasida ishlab chiqilgan dasturiy ta’minot metropoliten inshootlarini loyihalash ishlari samaradorligini 12-18 % ga oshirish imkonini bergan;

tabiiy chegaraviy shartli ikkinchi tartibli chiziqsiz differensial tenglamalar sistemasi uchun chekli ayirmalar usulining A.A.Samarskiy-I.V.Fryazinov modifikatsiyalari asosida yaratilgan hisoblash algoritmlari “Techno engineering expert” MChJ tomonidan qurilish-montaj ishlarini loyihalash jarayoniga joriy etilgan (Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasining 2018 yil 9 yanvardagi 164/02-13-son ma’lumotnomasi). Ilmiy tadqiqot natijasida yaratilgan sonli hisoblash algoritmlari konstruksiya elementlarining dastlabki hisob ishlarini sezilarli darajada yaxshilash, jumladan, hisoblash aniqligini 1,2 martaga, umumiy loyiha jarayonining sifati va tezligini esa 15-20% gacha oshirish imkonini bergan;

bo‘ylama, ko‘ndalang va burovchi kuchlarning birgalikdagi ta’sirini hisobga olgan holda sterjenlarning fizik chiziqsiz masalalarini hisoblash va sonli natijalarni tahlil etish imkonini beruvchi avtomatlashgan tizim “Zamin dizayn” MChJ tomonidan loyiha hisob ishlarini amalga oshirish jarayoniga joriy qilingan (Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasining 2018 yil 9 yanvardagi 164/02-13-son ma’lumotnomasi). Ilmiy tadqiqot natijasida yaratilgan avtomatlashgan tizim hisoblash xatoligini 18% gacha kamaytirish, loyihalash ishlari samaradorligini 25% gacha oshirish imkonini bergan.