Қуранов Сайдулло Дилмурадовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Замонавий ўзбек адабиётида синтез муаммоси (шеърият ва рангтасвир санъатлари мисолида)», 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Fil196.

Илмий раҳбар: Норматов Умарали, филология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.27.06.2017.Fil.05.02.

Расмий оппонентлар: Сабирдинов Акбарали Ғафурович, филология фанлари доктори; Ҳамдамов Улуғбек Абдуваҳобович, филология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот номи: ЎзР Фанлар академияси Алишер Навоий номидаги Тил ва адабиёт институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқот мақсади: замонавий ўзбек шеъриятида рангтасвир санъати билан синтезлашувнинг ижтимоий-маданий, эстетик омилларини аниқлаш, лирик ифодада тасвир салмоғининг ортиши эстетик қонуният мақомида эканини асослаш, лирикада визуал образлиликнинг оммалашиш жараёнини кузатиш, ўзбек модерн шеъриятининг бадиий синтез билан боғлиқ хусусиятларини очиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

ўзбек шеъриятининг ижтимоийлашиши, оммалашиши, бадиий тасвирнинг объективлашиши жараёнлари бадиий синтез ҳодисаси билан алоқадорликда кечгани асослаб берилган;

лисоний визуал образнинг эстетик таъсир кўлами бир вақтда ҳам тасвир, ҳам ҳис-туйғуни ифода этиши ҳисобига кенгайиши далилланган;

лирик тасвир асар композициясида бутловчилик вазифасини ўтаб, манзаранинг яхлитлиги ҳисобига ғоявий-ҳиссий бутунликни таъминлаш вазифасини бажариши аниқланган;

ўзбек модерн шеъриятидаги тасвирийлик рангтасвирнинг модернизм йўналиши оқимларининг манифестига мос келиши аниқланган;

шеърнинг ташқи график кўриниши бажарадиган бадиий-ифодавий функциялари далилланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Замонавий ўзбек адабиётида синтез муаммоси мавзусида олиб борилган тадқиқотлар асосида:

ғарб модернизмининг поэтик хусусиятига оид таҳлил натижаларидан “Жаҳон адабиёти” номли ўқув қўлланмасини тайёрлашда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-сонли буйруғига асосан нашрга рухсат берилган (рўйхатга олиш рақами: 434-152). Натижада ХIX асрнинг охири ХХ асрнинг бошларига келиб Европада оммалашган модернизм йўналишининг манифестларини белгилашда, уни тушуниш ва талқин қилишда бадиий синтез муаммосига таянилган;

шеърият ва рангтасвир ўртасидаги бадиий синтезга оид таҳлил натижалари Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг Танқид ва адабиётшунослик кенгаши фаолиятида замонавий ўзбек шеъриятида бадиий тафаккур тараққиётининг яхлит концептуал манзарасини ишлаб чиқиш жараёнларида фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2018 йил 8 декабрдаги 01-03/149-сон маълумотномаси). Натижада замонавий ўзбек шеърияти намуналарини баҳолаш, тушуниш ва қайси йўналишга мансуб эканини аниқлаш масалалари соддалашган;

замонавий ўзбек шеъриятининг ифодавий-бадиий хусусиятларига оид илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Маданият ва маърифат” телеканалининг адабий-бадиий, маънавий-маърифий кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2017 йил 26 декабрдаги 01-17/894-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувларда кўтарилган адабий масалаларнинг илмий асоси таминланган.