Sayt test rejimida ishlamoqda

Эшонқулов Ойбек Тожибоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тили морфологик бирликларида нейтраллашув”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Fil2424.
Илмий раҳбар: Лутфуллаева Дурдона Эсоновна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Расмий оппонентлар: Худойберганова Дурдона Сидиқовна, филология фанлари доктори, профессор; Хакимов Муҳаммад Хўжахонович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тили морфологик бирликларида лингвистик нейтраллашув ҳодисасини ёритиш, нейтраллашувни юзага келтирган омилларни белгилаш, ўзбек тилида мустақил ва ёрдамчи сўзларнинг ҳар бирида нейтраллашув кузатилиши ва ўзига хослигини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тили морфологик бирликларида зидланиш учун асос бўлган белгининг йўқолиши ва нейтраллашуви аниқланган;
ўзбек тилидаги морфологик бирликлар нутқда қўлланганда зидланиш учун асос бўлган белгисини йўқотиб, зидланувчи аъзога нисбатан нейтраллашуви қонуниятлари очиб берилган; 
нутқда морфологик бирликлар, хусусан, олмош, от, сифат, сон, феъл ва модал сўзлар нейтраллашувининг функционал-услубий жиҳатлари очиб берилган; 
ўзбек тилида от, сифат, сон, феъл сўз туркумлари мисолида транпозиция ҳодисаси морфологик нейтраллашувни юзага келтириши асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилида морфологик бирликлар нейтраллашуви масаласининг тадқиқи буйича олинган илмий натижалар асосида:
ўзбек тилидаги олмошларнинг нейтраллашуви материаллари ва натижаларидан лисоний маданиятда нейтраллашувнинг ўзига хос ўрни, лисоний бирликларнинг нутқий таъсир ўтказишдаги хусусиятларини очиб бериш, шунингдек, когнитив-прагматик фарқли бирликларининг услубий, мазмуний, вазифавий жихатларига оид  илмий хулосалардан Андижон давлат университетида бажарилган ОТ-Ф1-18 рақамли “Оммавий лисоний маданиятни шакллантириш методлари ва методологиясини ишлаб чиқиш” (2017-2020 й.й.) мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 15 августдаги 04/1-2412-сон маълумотномаси)  Натижада лойиҳа олмошларнинг нутқда қўлланиш хусусиятлари ҳамда когнитив-прагматик фарқли бирликларининг услубий, мазмуний, вазифавий жихатларига доир янги илмий-назарий маълумотлар билан бойитилган; 
ўзбек тилида феълларнинг замон, шахс-сон шакллари муайян услуб талаби, экспрессив-эмоционалликни ифодалаш, маънони кучайтириш эҳтиёжи натижасида бири иккинчисининг ўрнида алмашиниб қўлланиши, феълларнинг нейтраллашуви хусусиятлари ҳақидаги илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган RZ-2020042022 рақамли “Туркий тилларнинг лингводидактик электрон платформасини яратиш”(2021-2022 й.й.) мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 15 августдаги 04/1-2412-сон маълумотномаси). Натижада феълларнинг нутқда қўлланишига доир  илмий-назарий, лисоний маданиятда нейтраллашувнинг ўзига хос ўрни, оммавий нутқий таъсир этиш, мулоқот жараёнининг ўзига хосликлари, лисоний бирликларнинг нутқий таъсир ўтказишдаги хусусиятларини очиб бериш, когнитив-прагматик фарқли бирликларнинг услубий, мазмуний, вазифавий жиҳатларини ўрганишга хизмат қилган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish