Sayt test rejimida ishlamoqda

Раҳмонова Заррина Алишеровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Адабиётшуносликда ижодий индивидуаллик муаммоси” (Профессор Б.Саримсоқов илмий мероси мисолида), 10.00.07 – Адабиёт назарияси (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Fil1392.
Илмий раҳбар: Жўрақулов Узоқ Ҳайдарович, филология фанлари доктори, рофессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01 (бир марталик илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Қувватова Дилрабо Хабибовна, филология фанлари доктори, профессор; Мелиев Сувонқул, филология фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади профессор Б.Саримсоқов илмий ижодининг индивидуаллиги, илмий кашфиётларининг ўзига хослиги ва бошқа даврдош олимларникидан фарқли жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
адабиётшуносликда ижодий индивидуаллик муаммосининг илмий-назарий жиҳатлари, профессор Баҳодир Саримсоқов ижодий индивидуаллигини шакллантирувчи субъектив ва объектив омиллар - биографик, генетик, ижтимоий, маънавий-эътиқодий ва фалсафий асослар, профессионал илмий муҳит, ижтимоий шарт-шароит ва туғма истеъдоднинг олим ижодий индивидуаллигида муҳим ўрин тутганлиги асосланган;
олим асарларида муаммоли таҳлил, қиёсий-тарихий ва типологик методлар етакчилик қилганлиги, бадиий асарга ёндашув мезонлари тарихийлик, миллийлик ва умуминсонийлик тамойилларига асосланганлиги, талқин ва таҳлиллардаги мантиқийлик, қомусийлик ва фалсафийлик каби хусусиятлар, муаммони очиш ва илмий далиллашдаги маҳорати очиб берилган;
фольклоршунослик, мумтоз адабиёт, адабий жараён ҳамда адабиёт назарияси масалаларини тадқиқ этишда Б.Саримсоқовнинг ижодий индивидуал қирралари, унинг ўз даврдошларидан фарқли жиҳатлари очиб берилиб, тил хусусиятлари ва атама қўллашдаги бетакрорлиги исботланган;
олимнинг эпик жанрларда диффузия ҳодисаси, тўртинчи адабий тур, Навоий ғазалларига оид поэтик синтаксис ва ғазал-мулоқот шаклларига доир илмий кашфиётларининг ўзига хослиги, илмий жиҳатдан янгилиги, долзарблиги ва пухта асосланганлиги каби белгилари очиб берилиб, ижодий индивидуалликка хос илмий-назарий мезонлар аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Адабиётшуносликда ижодий индивидуаллик мавзуси тадқиқот бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Профессор Б.Саримсоқовнинг тадқиқотларида ўзбек адабиёти ва фольклоршунослиги манбаларига таянилганлиги, халқ оғзаки ижодининг эртак, достон, маросим қўшиқлари, бадик, кинна, олқиш ва қарғишлар, мотам ёр-ёрлари, латифа, лоф ҳамда бошқа жанрларга оид тадқиқотларидаги индивидуал қарашлар, ўзбек мумтоз адабиётидаги сажъ, қофия, шеърий тизим ва жанрлар билан боғлиқ илмий хулосалардан; адабиёт назарияси, жумладан, Навоий ижодига доир асарларида лингвопоэтик ва академик методлардан самарали фойдаланганлигига оид илмий-назарий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган F1-030 рақамли «Ўзбек адабиёти тарихи» кўп жилдлик монографияни (7-жилд) чоп этиш» (2017-2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 14 сентябрдаги 04/1-2574-сон маълумотномаси). Натижада, профессор Б.Саримсоқов асарларининг адабиётшунослик такомилидаги ўрни, фольклоршунослик, мумтоз адабиёт, замонавий асарларни ўрганишдаги аҳамияти, олим тадқиқотларида қиёсий-тарихий, типологик, генетик, муаммоли, биографик, лингвопоэтик ва системали усулларни ўзида жо этган академик методнинг самарадорлик даражаси бўйича асосли илмий-назарий хулосалар чиқарилишига асос бўлган;
профессор Баҳодир Саримсоқов илмий меросидаги туркий ёзма ёдгорликларда акс этган мифологик тасаввурлар ва уларнинг фольклорга кўчиши хусусидаги фикрлар, қадимги туркий битиктошлар шаклий тузилиши тадқиқига доир илмий-назарий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган PZ-20170927147 рақамли «Қадимги даврлардан ХIII асргача бўлган туркий ёзма манбалар тадқиқи» (2017-2020) мавзусидаги амалий лойиҳа асосида нашрга тайёрланган «Туркий ёзма ёдгорликлар ва фольклор» монографиясининг «Туркий ёзма ёдгорликлар ва мифология» қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 12 октябрдаги 01/4-2815-сон маълумотномаси). Натижада, халқ эртаклари, достонлар ва бошқа эпик жанрларининг илмий таснифига доир фикрлар; ўзбек халқ оғзаки ижодидаги бир қатор терминларнинг моҳияти, фольклоршуносликдаги маросим қўшиқлари ва ушбу жанрнинг ўзига хос хусусиятлари, генезиси ҳамда типологиясига оид назарий умумлашмалар; мавсум-маросим қўшиқларининг назарияси, эпик жанрларда содир бўлувчи диффузия ҳодисасига доир илмий хулосалар билан бойитилган;
профессор Б.Саримсоқовнинг халқ оғзаки ижоди, мумтоз адабиёт, адабиёт назарияси ва адабий жараёнга оид тадқиқотлари ҳақидаги илмий маълумотлардан Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг «Боқий мерос», «Қадрият», «Нажот таълимда» телекўрсатувларининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2022 йил 27 апрелдаги 01-12/164-сон маълумотномаси). Натижада, телекўрсатувларнинг мазмунан бой, қизиқарли ва жонли бўлишига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish