Махкамова Саида Гайратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Нефтни қайта ишлаш корхоналарида харажатларнинг бухгалтерия ҳисобини такомиллаштириш», 08.00.08–“Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Iqt1812.
Илмий раҳбар: Холбеков Расул Олимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Ризаев Нурбек Кадирович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Маматкулов Муроджон Шукурович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент молия институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади нефтни қайта ишлаш корхоналарида харажатларнинг бухгалтерия ҳисобини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
материаллар (жорий активлар) таркибига киритиб келинаётган катализаторларни асосий воситалар (узоқ муддатли активлар) сифатида тан олиш орқали катализаторлар ҳисобини юритишда ишчи счётлар режасига 0191-“Катализаторлар” ва 0291-“Катализаторларнинг эскириши” счётларини киритиш таклифи асосланган;
нефтни қайта ишлаш корхоналарида қайтариладиган чиқиндилар ва реагентлар ҳисобини материаллардан самарали фойдаланиш ва назоратини кучайтиришни таъминловчи 1015-“Қайтариладиган чиқиндилар” ва 1023-“Кимёвий реагентлар” счётларини киритиш орқали такомиллаштириш асосланган; 
нефтни қайта ишлаш корхоналарида анъанавий тартибга кўра маҳсулот (иш, хизмат) таннархини аниқлашдаги калькуляция моддалари таркибига “Устама харажатлари” моддасини киритиш орқали нефтни қайта ишлаш харажатларини тўғри тақсимлаш таклифи асосланган;
нефтни қайта ишлаш корхоналарида молиявий натижаларни аниқлаш ҳамда корхона ҳисоб сиёсати таркибига “Маҳсулот (иш, хизмат) ишлаб чиқариш” моддасини киритиш орқали тармоқ фаолиятидан олинган молиявий натижаларни тўғри шакллантириш ва аниқлашни такомиллаштириш  асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Нефтни қайта ишлаш корхоналарида харажатларнинг бухгалтерия ҳисобини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган қуйидаги таклифлар амалиётда фойдаланиш учун қабул қилинди:
материаллар (жорий активлар) таркибига киритиб келинаётган катализаторларни асосий воситалар (узоқ муддатли активлар) сифатида тан олиш орқали катализаторлар ҳисобини юритишда ишчи счётлар режасига 0191-“Катализаторлар” ва 0291-“Катализаторларнинг эскириши” счётларини киритиш таклифи “Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамияти ва “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамиятининг 2022 йил 9 сентябрдаги 08-36-4-985-сон маълумотномаси, “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятининг 2022 йил 21 апрелдаги 01-03/1058–сон маълумотномаси). Натижада корхонада катализаторларни асосий воситалар сифатида тан олинганда, корхонада ишлаб чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат) таннархининг бир маромда шаклланиши кузатилиб, ишлаб чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат)нинг таннархини 5 фоизга қадар камайтириш имкони яратилган;
нефтни қайта ишлаш корхоналарида қайтариладиган чиқиндилар ва реагентлар ҳисобини материаллардан самарали фойдаланиш ва назоратини кучайтиришни таъминловчи 1015-“Қайтариладиган чиқиндилар” ва 1023-“Кимёвий реагентлар” счётларини киритиш орқали такомиллаштириш таклифи “Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамияти ва “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамиятининг 2022 йил        9 сентябрдаги 08-36-4-985-сон маълумотномаси, “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятининг 2022 йил 21 апрелдаги 01-03/1058–сон маълумотномаси). Натижада қайтариладиган чиқиндилар аниқ бир счётда ҳисобга олиниши уларнинг устидан тўғри назорат олиб борилиши ва корхона ишлаб чиқарган маҳсулот (иш, хизмат) таннархининг тўғри шаклланишини таъминланиб, корхона қарз шартномалари бўйича ишлаши учун қулайликлар яратилган, реагентлар бўйича қилинадиган мониторинглар учун кетадиган вақт тежалган ҳамда корхона ишлаб чиқарган маҳсулот (иш, хизмат) таннархининг тўғри шаклланиши таъминланган;
нефтни қайта ишлаш корхоналарида анъанавий тартибга кўра маҳсулот (иш, хизмат) таннархини аниқлашдаги калькуляция моддалари таркибига “Устама харажатлари” моддасини киритиш орқали нефтни қайта ишлаш харажатларини тўғри тақсимлаш таклифи “Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамияти ва “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекнефтгаз” акциядорлик жамиятининг 2022 йил 9 сентябрдаги 08-36-4-985-сон маълумотномаси, “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятининг 2022 йил     21 апрелдаги 01-03/1058–сон маълумотномаси). Натижада калькуляция моддалари таркибига “Устама харажатлар” моддасининг киритилиши ишлаб чиқариш харажатларини тўғри гуруҳланишини, шаклланишини ва якуний молиявий натижанинг тўғри аниқланиши ҳамда ишлаб чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат) таннархига киритиладиган харажатларнинг тўғри гуруҳланишини таъминлаган;
нефтни қайта ишлаш корхоналарида молиявий натижаларни аниқлаш ҳамда корхона ҳисоб сиёсати таркибига “Маҳсулот (иш, хизмат) ишлаб чиқариш” моддасини киритиш орқали тармоқ фаолиятидан олинган молиявий натижаларни тўғри шакллантириш ва аниқлашни такомиллаштириш таклифи “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини такомиллаштириш бўйича чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” масъулияти чекланган жамиятининг 2022 йил 21 апрелдаги             01-03/1058–сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқаришдаги меъёрий таннарх билан ҳақиқий таннарх ўртасидаги тафовутни аниқлаш, уларни ҳисобдан чиқариш ва якуний молиявий натижани тўғри аниқлаш имкониятини берган.