Sayt test rejimida ishlamoqda

Олимов Мухсинбек Сотиволдиевич
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Югуриш турларида енгил атлетикачи талабаларни тайёрлашнинг илмий педагогик асослари”, 13.00.04 – Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.DSc/Ped73.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети,  DSc.03/30.12.2019.Ped28.01.
Илмий маслаҳатчи: Тажибаев Сойиб Самижонович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор. 
Расмий оппонентлар: Алламуратов Шухратулла Иноятович, биология фанлари доктори, доцент; Кошбахтиев Ильдар Ахмедович, педагогика фанлари доктори, профессор; Зотова Фируза Рахматулловна, педагогика фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади югуриш турларида енгил атлетикачи талабаларнинг комплекс тайёргарлигини илмий педагогик асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қисқа масофага югурувчи талаба-спортичларни стартдан чиқиш реакцияси ишлаб чиқилган мобил электрон стартёр ускунаси ёрдамида ҳар хил вақт оралиғида турли старт буйруқлари ва сигналларини қўллаш ҳисобига стартдан чиқиш техникаси такомиллаштирилган;
қисқа, ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчиларнинг функционал ва техник тайёргарлигини ривожлантириш учун ишлаб чиқилган “кўп бўғимли пампинг” (қисқа масофага югуришда катта амплитудада, ўрта масофага югуришда ўртача амплитудада, узоқ масофага югуришда кичик амплитудада тана аъзоларини букиб ёзиш мажмуали машқлари) комплекс усулини қўллаш ҳисобига талаба-спортчиларнинг югуриш каденси оптималлаштирилиб тежамли энергия сарфи ва югуриш темпини ўзлаштириш имкониятлари кенгайтирилган;
қисқа, ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчилар учун спорт тоифасидан келиб чиқиб тайёргарликнинг турли босқичларида белгиланган масофани турли тезликда югуриб ўтишда вақт билан масофани (ҳис қилиш) белгилаб бериш ҳисобига тактик тайёргарлик даражасини такомиллаштирилган;
ўрта ва узоқ масофага югурувчи талаба-спортчиларни йиллик тайёргарлик босқичлари ва даврларида аэроб, аэроб-анаэроб, анаэроб юкламаларни турли микроциклларда субмаксимал ва максимал зоналарда режалаштириш кейинги микроциклда регрессив-пассив нисбатда юкламаларни оптималлаштириш ҳисобига йиллик тайёргарлик машғулотлари такомиллаштирилган;
турли масофаларга югурувчиларнинг спорт тоифа даражасини инобатга олиб, жорий, оралиқ, мусобақаолди ва мусобақа даврларидаги кўрсаткичлари асосида кейинги босқичга ўтиш имконини берувчи педагогик назорат қилиш (қисқа масофага югурувчилар учун тезкор-куч, ўрта масофага югуришда тезкор-чидамлилик, узоқ масофаларга югурувчиларга махсус чидамлилигини баҳолаш) турларини машғулотга киритиш ҳисобига талаба-спортчилар юкламаларини бошқариш ва спорт натижаларини башорат қилиш имкониятлари кенгайтирилган;
қисқа, ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчиларнинг жисмоний сифатларини ривожлантириш машғулотларида ишлаб чиқилган комплекс (жисмоний сифатларни ривожлантирувчи тақиб қилувчи югуриш, алмашлаш, ўзгарувчан ва такрорий дам олиш оралиқли усулларни меъёрлаштириш) машқлар мажмуасини қўллаш ҳисобига тайёргарлик даражаси такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Енгил атлетикачи талаба спортчиларни комплекс тайёргарлигини ривожлантириш методикасини илмий-педагогик асослаш бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари асосида:
қисқа масофага югурувчи талаба-спортчиларни стартдан чиқиш реакцияси ишлаб чиқилган мобил электрон стартёр ускунаси ёрдамида ҳар хил вақт оралиғида турли старт буйруқлари ва сигналларни қўллаш бўйича таклифлар «Яккакураш, координацион ва циклик спорт турлари (Енгил атлетика)» номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-сон буйруғига асосан 434-316 рақамли гувоҳнома).  Натижада қисқа масофага юryрувчиларни стартдан чиқиш реакцияси тезлиги 5,9%га, қадамлар узунлиги ва частотаси ривожланиш ҳисобига спорт натижаси 5,3% га яхшиланган;
қисқа, ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчиларни функционал ва техник тайёргарлигини ривожлантириш учун ишлаб чиқилган “кўп бўғимли пампинг” комплекс усулини қўллаш методикаси ЎзДЖТСУ енгил атлетика ихтисослиги талабаларининг Спорт педагогик маҳоратини ошириш фанини ўқитиш жараёнида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 24 июндаги 06-13/2850 – сон маълумотномаси). Натижада ўрта масофага югурувчи талаба-спортчиларни тезкор чидамлилиги 8,8 % га, умумий чидамлилик 5,7%,узоқ масофаларга югурувчиларда 12,5 % га натижа ўсиши таъминлаган; 
ўрта ва узоқ масофага югурувчи талаба-спортчиларни йиллик тайёргарлик босқич ва даврларида аэроб, аэроб-анаэроб, анаэроб юкламаларни турли микроциклларда субмаксимал ва максимал зоналарда режалаштириш кейинги микроциклда регрессив-пассив нисбатда юкламаларни тақсимланишини оптималлаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар «Спорт педагогик маҳоратини ошириш (Енгил атлетика)» номли дарсликнинг мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-сон буйруғига асосан 434-298 рақамли гувоҳнома). Натижада қисқа масофаларга югурувчиларнинг стардан чиқиш ракцияси тезлиги 5,9% га яхшиланган;
қисқа, ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчиларни жисмоний сифатларини ривожлантириш машғулотларида ишлаб чиқилган комплекс машқлар мажмуасини қўллаш бўйича таклифлар «Енгил атлетика назарияси ва услубияти» номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-сон буйруғига асосан 434-279 рақамли гувоҳнома). Натижада 800м масофага югуришда 7,8 % га ,5000м масофага югуришда 12,5 % эришилган;
югуриш масофалари учун тоифа даражасидан келиб чиқиб машғулотда жорий, оралиқ, мусобақа олди ва мусобақа кўрсаткичлари асосида кейинги босқичга ўтиш имконини берувчи назорат қилиш шкаласини ишлаб чиқиш ҳисобига машғулотлар ва мусобақаларда талаба-спортчиларни бошқариш ва натижаларини олдиндан башорат қилиш имконияти кенгайтириш бўйича амалий тавсиялар ЎзДЖТСУ енгил атлетика ихтисослиги талабаларининг Спорт педагогик маҳоратини ошириш фанини ўқитиш жараёнида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 24 июндаги 06-13/2850 – сон маълумотномаси). Натижада қисқа масофага югуришда 5,3% га ,800 м масофага югуришда 7,7 % га 1500 м масофага югуришда 11,5% га узоқ масофага 12,5% га натижалар ўсишига эришилган;
ўрта ва узоқ масофаларга югурувчи талаба-спортчиларни учун югуриш маъромини алмаштириш, ўзгарувчан-фартлек ва такрорий дам олиш оралиқли усулларни қўллаш бўйича таклифлар «Яккакураш, координацион ва циклик спорт турлари (Енгил атлетика)» номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-сон буйруғига асосан 434-316 рақамли гувоҳнома).Натижада 60 м масофага югуришда7,5 % га 1500 м  масофага югуришда 8,5% га 3000 м  масофага 9,2% га натижалар ўсган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish