Ravshanova Ra’no Xandamovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Institusional va spontan nutqda murojaat shakllari», 10.00.01 – O‘zbek tili (filologiya fanlari).
Dissertatsiya ro‘yxatga olingan raqam: B2020.2.PhD/Fil1203.
Ilmiy rahbar: Ernazarova Manzura Saparboevna, filologiya fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Navoiy davlat pedagogika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Jizzax davlat pedagogika universiteti, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02.
Rasmiy opponentlar: Pardaev Azamat Baxronovich, filologiya fanlari doktori, professor; Abuzalova Mexriniso Kadirovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Etakchi tashkilot: Qarshi davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik. 
II. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tilidagi institusional va spontan diskursda murojaatning struktur, vazifaviy, kommunikativ-pragmatik tabiatini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
institusional diskursda ona va bola, ustoz va shogird, shifokor va bemor, huquq-tartibot organi xodimi va tartibbuzar, rahbar va xodim o‘rtasidagi muloqotda foydalaniladigan “oyi”, “ustoz”, “o‘rtoq”, “bek”, “bek aka”, “opa” singari murojaat shakllarining badiiy asarlar hamda jonli muloqotdagi kommunikativ-pragmatik tabiati aniqlangan;
o‘zbek tili spontan nutqida murojaat shakllari sifatida asosan uka, kelin, oyi, bolam, xola, tog‘a kabi ot so‘z turkumidagi so‘zlar hamda azizim, go‘zalim, singari otlashgan sifatlar ishlatilishi, ularning tanish va notanishlarga nisbatan hurmat, o‘zaro yaqinlik, mehribonlik kabi semantik mazmun anglatishi isbotlangan;
lisoniy shaxsda muloqot ehtiyojlarining aloqa tiklovchi, axborotli va ta’sir etuvchi tiplari hamda kommunikativ, interfaol, perseptiv tomonlarining bir-biriga ma’lum tarzda muvofiq kelishi asosida olamning lisoniy obrazi va milliy tabiatini shakllantirishda verbal, kognitiv, pragmatik kabi darajalarga ajratilishi dalillangan;
tilda salom!, qandaysiz?, hayot qanday?, tanishganimdan xursandman, xayrli tong, amaki, rahmat, xayr, xush kelibsiz, sog‘ bo‘ling singari nutqiy muloqot etiket birliklari “tanishish”, “salomlashish”, “xayrlashish”, “tabriklash”, “tilak”, “minnatdorlik”, “uzr so‘rash”, “iltimos”, “taklif”, “rozilik va norozilik” kabi semantik guruhlarga mansub ekanligi, ularning asosiy faoliyati dialoglar doirasida amalga oshishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Institusional va spontan nutqda murojaat shakllarining o‘ziga xos jihatlarini tadqiq qilish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
institusional diskursda ona va bola, ustoz va shogird, shifokor va bemor, huquq-tartibot organi xodimi va tartibbuzar, rahbar va xodim o‘rtasidagi muloqotda foydalaniladigan “oyi”, “ustoz”, “o‘rtoq”, “bek”, “bek aka”, “opa” singari murojaat shakllarining badiiy asarlar hamda jonli muloqotdagi kommunikativ-pragmatik tabiati xususidagi xulosalaridan O‘zbekiston pedagogika ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialida bajarilgan FZ-2016-0908165532 raqamli «Qoraqalpoq tilining yangi alfaviti va imlo qoidalariga muvofiq ona tili va adabiyotini rivojlantirish metodikasi» mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston pedagogika ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialining 2022 yil 29 iyuldagi 176-son ma’lumotnomasi). Natijada fundamental loyihaning institusional va spontan diskursda murojaatning struktur, vazifaviy, kommunikativ-pragmatik tabiati haqidagi ilmiy-nazariy faktlar bilan boyitilishiga xizmat qilgan;
o‘zbek tili spontan nutqida murojaat shakllari sifatida asosan uka, kelin, oyi, bolam, xola, tog‘a kabi ot so‘z turkumidagi so‘zlar hamda azizim, go‘zalim, singari otlashgan sifatlar ishlatilishi, ularning tanish va notanishlarga nisbatan hurmat, o‘zaro yaqinlik, mehribonlik kabi semantik mazmun anglatishi to‘g‘risidagi xulosalardan O‘zbekiston pedagogika ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialida bajarilgan A1-XT-0-92997 raqamli «Yoshlarni umuminsoniy, milliy va tarixiy qadriyatlar uyg‘unligi asosida ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning muammolari» mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston pedagogika ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialining 2022 yil 29 iyuldagi 177-son ma’lumotnomasi). Natijada amaliy loyihaning og‘zaki institusional va spontan diskursda murojaatning struktur vazifaviy tabiati borasidagi mulohazalar bilan boyitiliga erishilgan;
lisoniy shaxsda muloqot ehtiyojlarining aloqa tiklovchi, axborotli va ta’sir etuvchi tiplari hamda kommunikativ, interfaol, perseptiv tomonlarining bir-biriga ma’lum tarzda muvofiq kelishi asosida olamning lisoniy obrazi va milliy tabiatini shakllantirishda verbal, kognitiv, pragmatik kabi darajalarga ajratilishi borasidagi xulosalaridan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutida bajarilgan FA-A1-G007 «Qoraqalpoq naql-maqollari lingvistik tadqiqot ob’ekti sifatida» mavzusidagi amaliy ilmiy loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2022 yil 12 sentyabrdagi 201/2-son ma’lumotnomasi). Natijada amaliy ilmiy loyihaning nazariy qismining ma’lumotlar bilan boyitilishiga erishilgan;
tilda salom!, qandaysiz?, hayot qanday ?, tanishganimdan xursandman, xayrli tong, amaki, rahmat, xayr, xush kelibsiz, sog‘ bo‘ling singari nutqiy muloqot etiket birliklari “tanishish”, “salomlashish”, “xayrlashish”, “tabriklash”, “tilak”, “minnatdorlik”, “uzr so‘rash”, “iltimos”, “taklif”, “rozilik va norozilik” kabi semantik guruhlarga mansub ekanligi, ularning asosiy faoliyati dialoglar doirasida amalga oshishi haqidagi fikrlardan Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi Navoiy viloyati bo‘limining «Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi”, “Ijtimoiy makonda axborotdan foydalanish madaniyati» singari ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarni tayyorlashda foydalanilgan (Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi Navoiy viloyati bo‘limining 2022 yil 22 avgustdagi 02/190-1-sonli ma’lumotnomasi). Natijada tinglovchilarning og‘zaki institusional va spontan diskursda murojaatning o‘rni va ahamiyati to‘g‘risidagi bilimlarining kengayishiga erishilgan.