Sayt test rejimida ishlamoqda

Файзиева Азиза Анваровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Инглиз шахсий ривожланиш лингводискурсида концептуал метафораларнинг ўзбек тилига таржимаси», 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Fil2786.
Илмий раҳбар: Қосимова Нафиса Фарҳодовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Аҳмедов Ойбек Сапарбоевич, филология фанлари доктори, профессор; Тоирова Наргиза Исаковна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз шахсий ривожланиш лингводискурсида қўлланган концептуал метафораларнинг ўзбек тилига таржима қилиш усулларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
инглиз лингвомаданиятида вужудга келган шахсий ривожланиш лингводискурсининг жанр хусусиятлари, контекстуал воқеланиши, лингвистик ҳамда регистр таҳлилида шахс олмошларининг қўлланиши, уларнинг грамматик ўрни, валентлик хусусияти, бирга келувчи коллокациялари, модаллиги антропоцентрик парадигма доирасида шартланиши исботланган;
концептуал метафораларнинг структур, онтологик, ориентацион таснифи бўйича шахсий ривожланиш дискурсида аниқланган миллий-метфорик тематикаси, коммуникатив функциялари социал мақсаднинг концептуаллашувида намоён бўлиши асосланган;
метафорик моделларнинг воқеланиши инсон онгининг когнитив жараёнларида жисмоний, руҳий, ҳиссий, ижтимоий тажрибаларидан келиб чиққан ҳолда интуитив тарзда амалга ошиши, бир концепт ўзига тегишли турли тушунчавий гуруҳлар билан бошқа концептга когнитив хариталаш орқали кўчиши далилланган;
концептуал метафора таржимасида рамзлаштириш ва концепциялаш жараёнининг устуворлиги, метафоранинг психологик, ижтимоий-маданий ва лингвистик жиҳатларининг иккиламчи характерга эканлиги улар адекват  таржима қилинишининг прагматик, контекстуал негизларини ташкил қилиши  аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз шахсий ривожланиш лингводискурсида концептуал метафораларнинг ўзбек тилига таржимаси тадқиқини амалга ошириш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
инглиз лингвомаданиятида вужудга келган шахсий ривожланиш лингводискурсининг жанр хусусиятлари, контекстуал воқеланиши, лингвистик ҳамда регистр таҳлилида шахс олмошларининг қўлланиши, уларнинг грамматик ўрни, валентлик хусусияти, бирга келувчи коллокациялари, модаллиги антропоцентрик парадигма доирасида шартланиши билан боғлиқ хулосалардан Навоий давлат педагогика институтида Ф1-ХТ-0-19919 рақамли  “Ўзбек мифологияси ва унинг бадиий тафаккур тараққиётидаги тутган ўрни” мавзусида фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Навоий давлат педагогика институтининг 2022 йил 24 июндаги 88-87-2383/04-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳада назарда тутилган шахсий ривожланишга оид адабиётларнинг миллат тафаккурини шакллантиришдаги ролини илмий асослашга хизмат қилган;
концептуал метафораларнинг структур, онтологик, ориентацион таснифи бўйича шахсий ривожланиш дискурсида аниқланган миллий-метфорик тематикаси, коммуникатив функциялари социал мақсаднинг концептуаллашувида намоён бўлиши ҳақидаги хулосалардан Бухоро давлат университетида Европа Комиссиясининг Эрасмус+ дастури доирасида амалга оширилаётган “TALENT – Establishing Master Programmes in Human Resource Management and Talent Development in Central Asia” мавзусидаги халқаро лойиҳада фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 28 июндаги 05-01-0966-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тилида ишлаб чиқилган тарғибот материалларини жорий этишнинг илмий-амалий аҳамияти исботланган ва матнларнинг лексик, семантик қатламидаги лексемаларнинг лингвопрагматик хусусиятларини тил ўзлаштириш асоси сифатида талқин этишга имкон берган;
концептуал метафора таржимасида рамзлаштириш ва концепциялаш жараёнининг устуворлиги, метафоранинг психологик, ижтимоий-маданий ва лингвистик жиҳатларининг иккиламчи характерга эканлиги улар адекват  таржима қилинишининг прагматик, контекстуал негизларини ташкил қилишига доир хулосалардан “Бухоро” телеканалининг “Ассалом, Бухоро”, “Саккизинчи мўъжиза” телекўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг 2022 йил 28 июндаги 1/164-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатувлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллаштирилиб, илмий далилларга бой бўлишига эришилган ва кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish