Туракулов Алимардон Абдусаломовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ноанъанавий сабзавот – тиканли артишокни (Cynara Scolymus L.) етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш ва дориворлик хусусиятларини тадқиқ қилиш”, 06.01.06 – Сабзавотчилик, 06.03.03 – Доривор ўсимликлар интродукцияси, етиштириш технологияси ва агрофармэкологияси (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Qx687.
Илмий раҳбар: Бердиев Эркин Турдалиевич, қишлоқ xўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр yниверситети, DSc.05/04.03.2022.Qx.13.01.
Расмий оппонентлар: Буриев Хасан Чутбоевич, биология фанлари доктори, профессор; Бегматов Абдусамат Маматкулович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўсимлик генетик ресурслари илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилояти шароитида тиканли артишокни (Cynara scolymus L.) етиштириш агротехнологиясини ишлаб чиқиш, озиқабоплик ва дориворлик хусусиятларини тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор артишок ўсимлиги нав намуналарини морфо-биологик ва хўжалик-қимматли белгиларини комплекс баҳолаш асосида Тошкент вилояти шароитида етиштиришга мос истиқболли эртапишар Майкопский 41 ва кечпишар Заморский деликатес навлари танланган;
тиканли артишокдан юқори ва сифатли ҳосил олиш имконини берувчи мақбул экиш схемаси (эртапишар навлар учун 90х50 см, кечпишар навлар учун 100х100 см) ва озиқланиш майдони (0,45 м2, кўчат қалинлиги 22222 туп/га ҳамда 1,0 м2, кўчат қалинлиги 10000 туп/га) аниқланган;
тиканли артишок ҳосилини ошириш имконини берувчи минерал ўғитлар (N150 P120 K60 кг/га) фонида 20 т/га гўнг қўллаш мақбул меъёр эканлиги аниқланган;
тиканли артишок меваларининг биокимёвий кўрсаткичлари, хомашёси таркибидаги биологик фаол моддаларнинг турлари ва миқдори таҳлил қилиниб, дориворлик хусусиятлари аниқланган;
Тошкент вилояти шароитида тиканли артишок етиштириш бўйича технологик карта ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ноанъанавий сабзавот–тиканли артишокни (Cynara scolymus L.) етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш ва дориворлик хусусиятларини тадқиқ қилиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
сабзавот ва доривор ўсимликларни етиштиришга ихтисослашган фермер хўжаликлари учун “Тиканли артишокни (Cynara scolymus L.) етиштириш бўйича тавсиянома” тасдиқланган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 6 ноябрдаги №02/023-3655-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома бугунги кунда доривор ўсимликларни етиштиришга ихтисослашган фермер хўжаликлари ва ўрмон хўжаликлари учун амалий қўлланма сифатида хизмат қилмоқда; 
ноанъанавий сабзавот–тиканли артишокни (Cynara scolymus L.) етиштиришда ўғитлар қўллаш меъёрларини мақбуллаштириш технологияси ТошДАУ Ахборот маслаҳат Марказида 0,20 гектар, Дархон илмий тажриба хўжалигида 0,01 гектар, “Шифобахш” доривор ўсимликларни етиштириш ва қайта ишлаш Марказида 0,5 гектар, Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий тадқиқот институти Сурхондарё илмий тажриба станциясида 0,25 гектар, “Суқоқ гилоси” фермер хўжалигида 1 гектар, жами 1,96 гектар майдонга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 6 ноябрдаги №02/023-3655-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида, тиканли артишокнинг “Майкопский 41” навидан 56,5 т/га, “Заморский деликатес” навидан 48,6 т/га саватча ҳосили олинган. Нав намуналарининг соф даромади “Майкопский 41” навидан 11,4 миллион сўм/га, рентабеллик даражаси 208,5 % га, “Заморский деликатес” навидан эса 9,7 миллион сўм/га, рентабеллик даражаси 203,8 % ни ташкил этган;
артишокни эртапишар навлар учун 90х50 см, кечпишар навлар учун 100х100 см экиш схемаларида парваришлаш технологияси “Шифобахш” доривор ўсимликларни етиштириш ва қайта ишлаш Марказида 0,5 гектар майдонга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 6 ноябрдаги 02/023-3655-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида, артишокни “Майкопский 41” навидан 90х50 см схемада етиштирилганда 62,2 т/га, “Заморский деликатес” навидан 100х100 см схемада экилганда 55 т/га саватча ҳосили олинган. Нав намуналарининг соф даромади “Майкопский 41” навидан 12,6 миллион сўм/га, рентабеллик даражаси 211,3 % га “Заморский деликатес” навидан эса 11,1 миллион сўм/га, рентабеллик даражаси 207,7 % ни ташкил этган.