Ярашов Шариф Жумаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хусрав Деҳлавий ғазалларида бадиий тимсолларнинг лингвопоэтик хусусиятлари”, 10.00.05 – Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти (тожик тили ва тожик адабиёти) (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1219.
Илмий раҳбар: Имомназаров Муҳаммаджон Султонович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.02.03.
Расмий оппонентлар: Ахмедова Дилфуза Рафиқжановна, филология фанлари доктори, доцент; Ҳомидов Дилмурод Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Амир Хусрав “Тўҳфат-ус-сиғар” девони ғазалларининг жомеъ (конкорданс) ва санама сўзлиги луғати асосида шоир лирик меросидаги сӯз-тимсолларнинг лингвопоэтик, статистик, лексик, семантик ва ирфоний хусусиятларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Амир Хусрав Деҳлавийнинг “Тўҳфат-ус-сиғар” девони ғазалларида дил, жон, нуқта, савод, мактуб, ораз (юз) ва гесӯ (зулф) сӯзларининг ташбеҳ, истиора, мажоз ва талмеҳ каби бадиий санъатлар асосида ноанъанавий поэтик маъно касб этганлиги,ўзаро мантиқий боғлиқлиги ва уларнинг умумий лексик миқдори аниқланган;
тасаввуф таълимоти ва унинг асосий ғояларини ифода этишда муҳим саналган ишқ, хол, лаб, гул, абрӯ (қош) ва чашм (кўз) сўз-тимсолларнинг сўфиёна мазмун ва орифона оҳанглари, лексик ва ирфоний-тасаввуфий маъно талқинлари асосланган; 
Амир Хусрав Деҳлавий ғазалиётида энг фаол сўз-тимсолларнинг этимологияси, семантик бутунлиги, шеърий мисра ва байтлардаги илоҳий сир асрор, тариқат риёзати, ҳақиқий ва мажозий ишқ рамзи, содиқ дӯст ва гӯзал маҳбуба каби қўшма маъноларини аниқлаш тамойиллари далилланган;
Тўҳфат-ус-сиғар” девони ғазаллари лексикасидаги бадиий тимсолларнинг аслий ва кўчма маънолари каби луғавий хусусиятлари ҳамда семантик, ирфоний-тасаввуфий, маданий-лексик қатламларнинг лингвопоэтик жиҳатлари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хусрав Деҳлавий ғазалларида бадиий тимсолларнинг лингвопоэтик хусусиятларини тадқиқ этиш асносида олинган илмий натижалар:
Амир Хусрав Деҳлавийнинг “Тўҳфат-ус-сиғар” девони ғазалларида дил, жон, нуқта, савод, мактуб, ораз (юз) ва гесӯ (зулф) сӯзларининг ташбеҳ, истиора, мажоз ва талмеҳ каби бадиий санъатлар асосида ноанъанавий поэтик маъно касб этганлиги, ўзаро мантиқий боғлиқлиги ва уларнинг умумий лексик миқдори ҳамда Хусрав Деҳлавий ғазалларидаги умуминсоний қарашлар, миллий анъаналар ва урф одатлар, табиат манзаралари тасвири, Шарқ халқлари тамаддуни, хусусан, форсий ва тожик халқлари маданий ва маърифий мероси каби муҳим мавзуларнинг асл мазмун ва моҳиятини халқ оғзаки ижодига хос бўлган мақол, матал, ҳикматли сўзлар воситасида очиб бериш тўғрисидаги хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қарақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 22 июндаги 17-01/164-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиш орқали Амир Хусрав “Тўҳфат-ус-сиғар” девони матни таркибида қўлланилган сўз-тимсолларнинг диалектик, этимологик, тарихий хусусиятлари ва маъно эврилишларининг асосий омилларини аниқлаш имконияти яратилган;
Тасаввуф таълимоти ва унинг асосий ғояларини ифода этишда муҳим саналган ишқ, хол, лаб, гул, абрӯ (қош) ва чашм (кўз) сўз-тимсолларнинг сўфиёна мазмун ва орифона оҳанглари, лексик ва ирфоний-тасаввуфий маъно талқинлари тўғрисидаги ҳамда “Тўҳфат-ус-сиғар” девони ғазаллари лексикасидаги бадиий тимсолларнинг аслий ва кўчма маънолари каби луғавий хусусиятлари ҳамда семантик, ирфоний-тасаввуфий, маданий-лексик қатламларнинг лингвопоэтик жиҳатлари ҳамда Амир Хусрав асарларида кўтарилган умумбашарий муаммолар, мавзулар кўлами, миллий қадриятларга оид илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телеканалининг “Бедорлик”, “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Рангинкамон” туркумидаги кўрсатувларини тайёрлашда шоир шеъриятидаги юксак ғоявий мазмун, таълим ва тарбияга йўналтирилган мавзулар ва нуқталар тарбиявий ва эстетик мақсадларда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телеканали давлат унитар корхонасининг 2021 йил 29 июндаги 02-12-1093 сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши телекўрсатувларнинг сценарийларини тайёрланишда бирламчи методологик асос бўлиб хизмат қилган;
Амир Хусрав Деҳлавий ғазалиётида энг фаол сўз-тимсолларнинг этимологияси, семантик бутунлиги, шеърий мисра ва байтлардаги илоҳий сир асрор, тариқат риёзати, ҳақиқий ва мажозий ишқ рамзи, содиқ дӯст ва гӯзал маҳбуба каби қўшма маънолари тадқиқот асосида яратилган “Амир Хусрав Деҳлавийнинг “Тўҳфат-ус-сиғар” девони конкорданси ва санама сўзлиги (частотали луғати)” номли луғат (978-99436427-4-4) асосида аниқланган бўлиб, мазкур луғат тожик тилшунослик йўналишида ўқувчиларнинг филологик билимларини оширишга хизмат қилган.