Темирова Джамила Хасановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Рус ва ўзбек болалар ўйини фольклори типологияси», 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Fil1167.
Илмий раҳбар: Ўраева Дармон Саидахмедовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Киселев Дмитрий Анатольевич, филология фанлари доктори, доцент; Ғафуров Бахтиёр Закирович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади рус ва ўзбек болалар ўйинларининг генезиси, ривожланиш омиллари, жанрлар тизими, тасниф хусусиятлари, шеърий тузилмалар, образли сюжет таркиби, типологик хусусиятлари, ижро хусусиятларини қиёсий-типологик  аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
рус ва ўзбек халқ болалар ўйинларида ўз аксини топган ижтимоий-тарихий, миллий-маънавий, маданий, географик муҳит халқнинг фалсафий-ахлоқий, бадиий-эстетик қарашларини шакллантириш таъсиридан фойдаланилган ҳолда амалга ошиши асосланган;
 “чорламалар”, “қуръа ташлаш”, “санамачоқ”, “концовки” каби агонал (ҳаракатли) диалогларнинг босқичлари (бошланиши, бориши, охири) билан боғлиқ жанрларнинг бадиий-композицион хусусиятлари, уларни ижро этишнинг мазмуни, макон ва замон элементларининг ўхшашлигида ҳамда ўйин фольклорининг “масхаралама”, “тегишмачоқ”, “молчанки”, “тез айтиш” каби жанрларининг типологик муштараклигида намоён бўлиши аниқланган;  
рус ва ўзбек халқлари томонидан яратилган ўйинлардаги мавзуий гуруҳлар, ғоявий-бадиий ва бадиий-эстетик жиҳатлар муштараклик касб этиши билан бир қаторда икки халқнинг урф-одатлари, анъаналари, маросимлари, бадиий тасаввурлари ва лингвистик хусусиятлари билан боғлиқ ўзига хосликларга эга эканлиги далилланган;
рус ва ўзбек болалар ўйинларидаги вербал компонентларнинг таркибий-сюжет хусусиятлари поэтик, прозаик, сюжет, агонал ва оғзаки жиҳатлардан келиб чиққан ҳолда вужудга келиши жараёнида, асар жанрий табиатини белгилашда тарихий-фольклорий қонуниятларнинг бирламчи,  уларнинг концептуал мотивлари эса иккиламчи характерда эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Рус ва ўзбек халқ болалар ўйинлари поэтикасини қиёсий-типологик ўрганиш жараёнида ўхшашлик ва фарқлар бўйича олинган илмий натижалар асосида бир неча тадбирлар амалган оширилди:
рус ва ўзбек халқ болалар ўйинларида ўз аксини топган ижтимоий-тарихий, маданий, географик, миллий-маънавий муҳитнинг халқнинг фалсафий-ахлоқий, бадиий-эстетик қарашларини шакллантириш таъсирига оид хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 15 декабрдаги 17.01/296-сон маълумотномаси).  Натижада қорақалпоқ ўйин фольклори жанрларининг генезиси, тизими, тузилмасининг бошқа халқлар (шу жумладан ўзбек халқи) миллатлар ижодиёти билан ўхшашликка эга эканлиги, шунингдек, фольклор образлари асосий типларининг, уларнинг болалар ўйин фольклоридаги ўрни намоён этилди; ўйин фольклорининг асосида ётган бадиий функциялар, ҳаётий воқеъликлар, миллий удумлар ва эътиқодлар белгилаб олинди; халқнинг фольклор мотивларига қадимги қарашлари, айниқса, тотемистик, анимистик, фетишистик, магия тасаввурлари акс эттирилиб тарихий-мифологик йўналишда тадқиқотлар маълумотларининг бойишига хизмат қилган; 
“чорламалар”, “қуръа ташлаш”, “санамачоқ”, “концовки” каби агонал диалогларнинг босқичлари (бошланиши, бориши, охири) билан боғлиқ жанрларнинг бадиий-композицион хусусиятлари, уларни ижро этишнинг мазмуни, макон ва замон элементларининг ўхшашлигида ҳамда ўйин фольклорининг “масхаралама”, “тегишмачоқ”, “молчанки”, “тез айтиш” каби жанрларининг типологик муштараклигига оид боғлиқ илмий натижалардан Бухоро давлат университетида 2017-2020 йилларда бажарилган ОТ-Ф1-002 “Ёшларда миллий мафкура ва идеологик иммунитет шаклланишининг психологик механизмлари” фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2021 йил 16 декабрдаги 01-04/01-1318-сон маълумотномаси). Натижада ёшларни тарбиялашда болалар ўйин фольклорининг роли ва бадиий-эстетик, миллий ва композицион  вазифалари аниқланиб олинган; 
рус ва ўзбек болалар ўйинларидаги вербал компонентларнинг таркибий-сюжет хусусиятлари поэтик, прозаик, сюжет, агонал ва оғзаки жиҳатлардан келиб чиққан ҳолда вужудга келиши жараёнида, асар жанрий табиатини белгилашда тарихий-фольклорий қонуниятларнинг бирламчи,  уларнинг концептуал мотивлари эса иккиламчи характерда эканлиги билан боғлиқ илмий натижалардан Бухоро вилоят Бухоро шаҳридаги “Келишув ва меҳр-шафқат” рус маданият марказида Бухоро вилоятининг мактаб, лицей ва коллеж ўқитувчилари учун 2022 йил 17 январда ўтказилган семинар-тренинг ўтказишда фойдаланилган (Бухоро вилоят “Келишув ва меҳр-шафқат” рус маданият марказининг 2022 йил 17 январдаги 99-сон маълумотномаси). Натижада иштирокчиларга рус ва ўзбек халқлари болалар ўйинли фольклорининг жанрли, образли ва сюжет аспектларда типологик хусусиятлари ёритилган  презентация тақдим этилди. Шунингдек, улар рус ва ўзбек халқ ижодини ўрганишга янги ёндашувлар билан танишиш имкониятига эга бўлиб, бу иккала халқларнинг фольклорини ўрганишда, рус ва ўзбек адабиётини ўқитиш методикасида инновацион ёндашувнинг амалга оширилишида методик ёрдам сифатида хизмат қилган; 
рус ва ўзбек халқлари томонидан яратилган ўйинларнинг тематикалари, ғоявий-бадиий ва бадиий-эстетик жиҳатларининг муштараклик касб этиши, бироқ икки халқнинг урф-одатлари, анъаналари, маросимлари, бадиий тасаввурлари ва лингвистик хусусиятлари билан боғлиқ ўзига хосликларга эга эканлиги билан боғлиқ натижалардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясида “Ассалом, Бухоро”, “Саккизинчи мўъжиза”, “Диёр” кўрсатувлари сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2022 йил 24 январдаги 1/12-сон маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатувлар давомида телевидение ва радиода рус ва ўзбек болалар ўйинларининг умумий ва ўзига хос хусусиятлари, ижро этилишининг хусусиятлари, генезиси ва поэтикаси, уларнинг жисмоний соғлом ва маънавий етук ўсаётган ёшларни тарбиялашдаги роли ва аҳамияти бўйича илмий маълумотлар тақдим этилган. Ушбу материалларнинг мазмуни ўтказилган телекўрсатувларнинг мазмунини бойитишга имкон яратиб уларни оммалаштиришга хизмат қилган.