Абдурахманова Фатима Рихсибаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Чақалоқларда туғма зотилжам кечишининг клиник-биокимёвий ва иммуногенетик хусусиятлари», 14.00.09 - Педиатрия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Tib1082.
Илмий раҳбар: Салихова Камола Шавкатовна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий- амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Агзамова Шоира Абдусаламовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ходжиметов Абдугаффор Ахатович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертациянинг йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади туғма пневмония кечишининг айрим клиник, биокимёвий ва иммуногенетик хусусиятларини чақалоқларнинг гестацион муддатига қараб аниқлаш ҳамда унинг оқибатларининг прогностик мезонларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
туғма пневмония ривожланишига олиб келувчи муддатига етмай туғилган чақалоқларда ҳомила тушиш хавфи (56,4%), сурункали буйрак касалликлари (45,4%), юқори нафас йўллари инфекциялари, муддатда туғилган чақалоқларда узоқ сувсизлик даври (27,4%), камсувлик (25,5%), оператив туғруқ (43,1%) каби энг муҳим перинатал хавф омиллари исботланган;
туғма пневмония ривожланишида  сурфактант Д протеинини роли исботланган, муддатга етмай туғилган  чақалоқларда унинг таркиби 1,2 ва муддатда туғилган болаларда 1,3 баробар кўпайиши билан ифодаланиб, уларда касалликнинг нохуш кечиши учун прогностик мезон сифатида ишлатилиши  билан исботланган; чақалоқларда туғма пневмониянинг информатив диагностик маркерлари аниқланган;
муддатга етмай туғилган ва муддатда туғилган чақалоқларда ялиғланиш цитокинларнинг: IL-1β (5,8 марта ва 6,4 марта мос равишда), IL-6 (1,9 марта; 1,6 марта), TNF-α (4,2 марта ва 4,5 марта) миқдорилари кўп ишлаб чиқарилиши ва ялиғланишга қарши ИЛ-10 нинг миқдори (1,6 марта ва 1,2 марта мос равишда) пасайиши билан намоён бўлувчицитокин профили (IL – 1β, IL – 6, TNF-α, IL – 10) нинг аҳамияти  исботланган;
чақалоқларда гестацион ёшига боғлиқ бўлмаган холда туғма пневмонияни оғир кечиши хавфини 3,2 мартага оширадиган (χ2 =4,5; р=0,03; OR =3,2; 95% CI 1,038- 10,21) цитокин генларининг полиморф маркерларини 3-талик нохуш генотип комбинацияларининг таъсири исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Чақалоқларда туғма зотилжам кечишининг клиник, биокимёвий ва иммуногенетик хусусиятларини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
чақалоқларда туғма зотилжам касаллигини ташҳислашнинг клиник ва биокимёвий усулларини баҳолаш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида «Чақалоқларда туғма пневмонияни ташхислашнинг клиник-биокимёвий усуллари» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 10 октябрдаги №8н-з/542-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома туғма зотилжамни эрта аниқлаш, касалликнинг клиник кечиши, биокимёвий ва иммунологик кўрсаткичларни яхшилаш орқали касалликнинг оғир кечишини ва нохуш оқибатларини камайтириш имконини берган;
чақалоқларда туғма зотилжам касаллигини иммуногенетик хусусиятларини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида «Туғма пневмонияли чақалоқларда иммуногенетик кўрсаткичлари» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 10 октябрдаги №8н-з/542-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома чақалоқларда оғир туғма пневмонияни клиник белгиларини эрта аниқлаш, касалликнинг   кечишини яхшилаш ва нохуш окибатини олдини олиш, ушбу тоифадаги болаларнинг чақалоқлар реанимацияси хамда  муддатидан олдин туғилган чақалоқларни парвариш қилиш бўлимларидаги  ўрин-кунини 2-3 кунга қисқартириш  имконини берган;
туғма зотилжамли чақалоқларда клиник-биокимёвий ва иммуногенетик  ташхислаш ва даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Тошкент ва Наманган вилоятлари болалар кўп тармоқли тиббиёт марказларида клиник амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 21 ноябрдаги №08–36847-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларини клиник амалиётга жорий қилиниши ушбу касалликка чалинган чақалоқларнинг ташхислаш сифатини ва ҳар бир босқичда даволаш самарадорлигини ошириш, касаллик зўрайишини ва асоратлар шаклланишини камайтириш имконини берган.