Турабоев Нодирбек Кабиловичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Қудурий “Мухтасар” асарининг Мовароуннаҳр ҳанафий фиқҳи ривожига таъсири», 24.00.03 – Фиқҳ, калом илми. Илоҳиёт (исломшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам В2020.2.PhD/Isl43.
Илмий раҳбар: Муҳаммадсидиқов Муҳаммадолим Муҳаммадрозиқ ўғли, сиёсий фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон халқаро ислом академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон халқаро ислом академияси, DSc.35/30.12.2019.IsI./Tar/F.57.01.
Расмий оппонентлар: Юсупова Нигора Жалолиддин қизи, юридик фанлари доктори, доцент; Зиёдов Шовосил Юнусович тарих фанлари доктори. 
Етакчи ташкилот: Шарқшунослик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Абулҳусайн Қудурий “Мухтасар”асарининг Мовароуннаҳр ҳанафий фиқҳи ривожига таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Абулҳусайн Қудурийнинг «Мухтасар» китобилафзи қисқа, маъноси кенг ва ишончли бўлгани сабабли ҳанафий фиқҳида қисқа матнлар (مختصر) жанрининг шаклланишига асос бўлгани исботланган;
“Мухтасар”да ҳанафий мазҳаби асосчиларига мувофиқ бўлмаган ҳолда 
4 ўринда ўз ижтиҳоди билан асл қоидалар (أصول الفقه)га таяниб ва 6 ўринда “расм ал-муфтий” (رسم المفتي) қоидасига кўра фатво (فتوى) берганлиги билан муаллифнинг мужтаҳид олим экани исботланган;
Мовароуннаҳр фақиҳлари томонидан XI-XV асрларда ёзилган 5 та мўътамад (“معتمد” “ишончли”) матнлар: “Бидоят ал-мубтадий”, “ал-Виқоя”, “ан-Нуқоя”, “Туҳфат ал-фуқаҳо”, ва “Канз ад-дақоиқ” каби асарларга айнан Қудурийнинг “Мухтасар”и манбавий асос бўлиб хизмат қилгани аниқланган;
“Мухтасар”да “Зоҳир ар-ривоя” (“ظاهر الرواية” - “Энг ишончли ривоят”) масалалари доирасида 15 ўринда Абу Ҳанифанинг эмас, балки, катта шогирдларининг фатволари ихтиёр қилинган бўлиб, улардан 8 тасига ҳанафий мазҳабида амал қилиб келинаётгани “Ҳидоя” ва бошқа мўътамад (“معتمد” “ишончли”) манбалар асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Абулҳусайн Қудурий «Мухтасар» асарининг Мовароуннаҳр ҳанафий фиқҳи ривожига таъсири бўйича олиб борилгантадқиқот натижасида ишлаб чиқилган таклиф ва илмий-амалий тавсиялар асосида:
Абулҳусайн Қудурийнинг «Мухтасар» китоби лафзи қисқа, маъноси кенг ва ишончли бўлгани сабабли ҳанафий фиқҳида қисқа матнлар жанрининг шаклланишига асос бўлгани ҳақидаги хулосалар Дин ишлари бўйича қўмитанинг буюртмаси асосида тайёрланган «Ислом энциклопедияси» мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмитанинг 2022 йил 5 октябрдаги 02-03/7585-сонли маълумотномаси). Натижада, шариатнинг асосий манбаларидан бўлган фиқҳий матнларни тушуниш ва уни тўғри талқин қилиш ҳақида тасаввур ҳосил бўлишига хизмат қилган;
Мовароуннаҳр фақиҳлари томонидан 5 та мўътамад (“معتمد” “ишончли”)  матнлар: “Бидоят ал-мубтадий”, “ал-Виқоя”, “ан-Нуқоя”, “Туҳфат ал-фуқаҳо”, “Канз ад-дақоиқ” XI-XV асрларда ёзилган бўлиб, уларнинг барчасига айнан Қудурийнинг “Мухтасар”и асос бўлиб хизмат қилгани далилланган ҳақидаги хулосалар буюртма асосида тайёрланган «Ҳанафий фиқҳидан зарур масалалар» номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг 2022 йил 5 октябрдаги 2535-сонли маълумотномаси). Натижада, фиқҳ илмида таълим учун энг қулай ва самарали бўлган мухтасар асарлар таснифи ҳамда уларнинг умумий ва хусусий жиҳатлари таништириш ишига кўмаклашган;
“Мухтасар”да ҳанафий мазҳаби асосчиларига мувофиқ бўлмаган ҳолда 4 ўринда ўз ижтиҳоди билан асл қоидалар (أصول الفقه)га таяниб ва 6 ўринда “расм ал-муфтий” (رسم المفتي) қоидасига кўра фатво берганлиги билан муаллифнинг мужтаҳид олим экани ҳамда “мухтасар” жанрининг ислом илмларидаги аҳамияти ҳақидаги илмий хулосалар Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази буюртмаси асосида тайёрланган “Ўрта аср шарқ алломалари ва мутафаккирларининг тарихий-фалсафий мероси” номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022 йил 09 ноябрдаги 02/626-сон маълумотномаси). Натижада, ҳанафий олимларнинг ислом ҳуқуқиназариялари шаклланишидаги ўрни ва хизматлари ҳақидаги маълумотлар илмий жамоатчиликка етиб боришига хизмат қилган;
“Мухтасар”да “Зоҳир ар-ривоя” (“ظاهر الرواية” - “Энг ишончли ривоят”) масалалари доирасида 15 ўринда Абу Ҳанифанинг эмас, балки катта шогирдларининг фатволари ихтиёр қилингани аниқланган ва улардан 8 тасига ҳанафий мазҳабида амал қилиб келинаётгани “Ҳидоя” ва бошқа мўътабар манбалар асосида далилланган ва фиқҳ илмидаги мухтасар матнлар ва уларнинг шаклланишига оид маълумотлар Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан буюртма асосида тайёрланган “Буюк юрт алломалари” номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022 йил 26 августдаги 01-07/138-сон маълумотномаси). Натижада китобхонлар аллома асарлари мазмун-моҳияти билан яқиндан таништирилган.