Эгамов Абдумалик Адихамовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Нажмиддин Кубронинг тафсир илми ривожига қўшган ҳиссаси», 24.00.02 – Қуръоншунослик. Ҳадисшунослик (исломшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Isl38.
Илмий раҳбар: Исломов Зоҳиджон Маҳмудович, филололгия фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон халқаро ислом академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон халқаро ислом академияси, DSc.35/30.12.2019.IsI./Tar/F.57.01.
Расмий оппонентлар: Муҳамедов Неъматилло Асатуллаевич, тарих фанлари доктори, доцент; Юлдашҳаджаев Ҳайдархон Ҳошимхонович, тарих фанлари номзоди, доцент. 
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Нажмиддин Кубронинг “ат-Таъвилот ан-нажмия” асарининг тафсир илми ривожидаги аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Нажмиддин Кубро “ат-Таъвилот ан-нажмия”да оятдаги “фақир” (فقير) тушунчасини бирламчи луғавий маъноси бўлган “камбағаллик” мазмунида қўлламай, балки “камтарлик” ва “моддий бойликка ҳирс қўймаслик” (ترك حب الدنيا) деб шарҳлаши орқали сўфийликда бойликка эгалик қилиш мумкинлиги ғоясини илгари сургани аниқланган;
бугунги кунда “қўрқиш”, “сақланиш” каби маъноларда талқин қилинаётган “тақво” (تقوي) ибораси моҳияти, анъанавий тафсирлардан фарқли равишда, Нажмиддин Кубро ёндашувида “ҳақиқат” (حقيقة – Аъроф, 26-оят), “холис ният” (خلوص النية – Ҳаж, 37-оят), “ҳақ йўлида ҳамкорлик қилиш” (تعاون علي الحق – Моида, 
2-оят), “ҳурмат” (حفظ الادب – Ҳужурот, 3-оят) каби янада кенг маъноларни ифода қилиши очиб берилган; 
Нажмиддин Кубронинг “қалбнинг зикри ахлоқ билан” ибораси орқали “зикр” (ذكر) тушунчаси нафақат ибодат ва дуо ўқишнигина эмас, балки хулқнинг зийнатланишини ҳам ўз ичига олиши тўғрисидаги талқини жамиятда меҳр-оқибатни янада равнақ топишига ҳисса қўшиши исботланган;  
асар сўфийлик фалсафаси (الفلسفة الصوفية)га асосланган тафсир саналса-да, муаллиф оятларни шарҳлашнинг энг яхши услуби – Қуръонни Қуръон билан шарҳлаш деб қабул қилгани сабабли кўп ҳолларда бир оят изоҳида учтагача оятни далил сифатида келтириб, ўз асарини нақлий тафсир мақомига олиб чиққани далилланган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Нажмиддин Кубронинг тафсир илми ривожига қўшган ҳиссасини ўрганиш натижасида ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар асосида:
Нажмиддин Кубро “ат-Таъвилот ан-нажмия”да оятдаги “фақир” (فقير) тушунчасини бирламчи луғавий маъноси бўлган “камбағаллик” мазмунида қўлланмай, балки “камтарлик” ва “моддий бойликка хирс қўймаслик” (ترك حب الدنيا) деб шарҳлаши орқали сўфийликда бойликка эгалик қилиш мумкинлиги ғоясини илгари сургани аниқланганига оид илмий хулосалар Дин ишлари бўйича қўмитанинг буюртмаси асосида тайёрланган «Ислом энциклопедияси» мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлар бўйича қўмитанинг 2022 йил 5 октябрдаги 02-03/7584-сон маълумотномаси). Натижада, шариатнинг асосий манбаи Қуръонни тушуниш ва уни тўғри талқин қилиш, тасаввуфий тушунчалар моҳиятини кенгроқ очиб беришга хизмат қилган;
бугунги кунда “қўрқиш”, “сақланиш” каби маъноларда талқин қилинаётган “тақво” (تقوي) ибораси моҳияти, анъанавий тафсирлардан фарқли равишда, Нажмиддин Кубро ёндашувида “хақиқат” (حقيقة – Аъроф, 26-оят), “холис ният” (خلوص النية – Ҳаж, 37-оят), “ҳақ йўлида ҳамкорлик қилиш” (تعاون علي الحق – Моида, 2-оят), “ҳурмат” (حفظ الادب – Ҳужурот, 3-оят) каби янада кенг маъноларни ифода қилиши очиб берилгани тўғрисидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги мадраса ва олий ўқув муассасалари талабаларига “Тафсир илмига кириш” номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг 2022 йил 5 октябрдаги 2534-сон маълумотномаси). Натижада, ёш авлодни соф тасаввуфий тушунчалар билан таништиришга хизмат қилган;
Нажмиддин Кубронинг “қалбнинг зикри ахлоқ билан” ибораси орқали “зикр” (ذكر) тушунчаси нафақат ибодат ва дуо ўқишни, балки халқ орасидаги хулқнинг зийнатланишини ҳам ўз ичига олиши тўғрисидаги талқини жамиятда меҳр-оқибатни янада равнақ топишига ҳисса қўшиши исботлангани тўғрисидаги илмий хулосалардан Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази буюртмаси асосида тайёрланган “Ўрта аср шарқ алломалари ва мутафаккирларининг тарихий-фалсафий мероси” номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022 йил 20 октябрдаги 02/271-сон маълумотномаси). Натижада, ўсиб келаётган ёш авлодда ислом дини ва тасаввуфи тўғрисида, айниқса, фақирлик масаласи ҳақида тўғри тасаввур ва кўникмаларга кўмаклашган;
асар сўфийлик фалсафаси (الفلسفة الصوفية)га асосланган тафсир саналса-да, муаллиф оятларни шарҳлашнинг энг яхши услуби Қуръонни Қуръон билан шарҳлаш деб қабул қилгани сабабли, кўп ҳолларда бир оят изоҳида учтагача оятни далил сифатида келтириб, ўз асарини ҳам нақлий, ҳам ақлий тафсир мақомига олиб чиққани далиллангани тўғрисидаги илмий ҳулосалардан Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан буюртма асосида тайёрланган “Буюк юрт алломалари” номли китоб мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурудаги Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022 йил 20 октябрдаги 02/271-сон маълумотномаси). Натижада, китобхонлар аллома асарининг тафсирлаш услубига оид янгиликлар, уларнинг мазмун моҳияти билан яқиндан танишишга хизмат қилган.