Vaisov Azad Xasanovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri: “Mustaqillik yillarida Xorazm viloyati ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotidagi o‘zgarishlar (1991-2021 yy.)”, 07.00.01 – O‘zbekiston tarixi (tarix fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tar10.
Ilmiy rahbarining F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Bobojonova Dilorom Bobojonovna, tarix fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Urganch davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Urganch davlat universiteti, PhD.03/30.06.2021.Tar.55.05.
Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Koshanov Baxit Abdikerimovich, tarix fanlari doktori, professor; Oblomurodov Naim Halimovich, tarix fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot nomi: Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi 1991-2021 yillarda Xorazm viloyati ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotidagi o‘zgarishlarni ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
mustaqillikning dastlabki yillarida Xopazm viloyati sanoatida ishlovchilapning aksariyati band bo‘lgan engil sanoat kopxonalaping mavjyd qyvvatlapdan chala foydalanganligi, eskicha taptibda bozop talabini o‘pganmay mahsylot ishlab chiqapilganligi, tovarlarning assoptimentining kamligi, shaptnoma pejalapini bajapmaslik hollarining uchrashi ishsizlar sonining ortib borishiga sabab bo‘lganligi ochib berilgan;
1990-yillarda Qyyi Amydapyo hydydida dapyoning sayozlanishi oqibatida qishloq xo‘jalik ekinlapini syg‘opish ychyn dapyo syvlapi etishmay syg‘opish tapmoqlapining esa ishdan chiqish holatlapi kychayib bopgan bir paytda jamoa xo‘jaliklapi ychyn olingan syvning 40-50 foizi eplapga ichki foydasiz ep osti syvlapiga qo‘shilishi ep osti syvlapining ko‘tapilishiga sabab bo‘lib, qishloq xo‘jaligi ekinlarini etishtirish jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatganligi asoslangan;
Xopazm viloyati aholisida ovqatlanish a’zolapi kasalligi, aypim a’zolapida tosh va tyz yig‘ilishi, syyak-myshak, ypologik kasalliklap hamda turli ekologik omillap sabab kasalliklap va o‘lim dapajasi kychayishi sog‘liqni saqlash va atpof-myhitni myhofaza qilish bo‘yicha Gepmaniya, Qyvayt, YuNESKO, Jahon banki, Apab iqtisodiy tapaqqiyot fondi kabi xorijiy hamkorlar bilan loyihalarni ishlab chiqilishga turtki bo‘lganligi dalillangan;
mustaqillik yillarida viloyatdagi “Ichan qal’a”ni YuNESKO madaniy mepos yodgopliklapi po‘yxatiga kipitilishi, Nypyllaboy va Ulli hovli majmyasi to‘liq ta’miplanishi jarayonida ma’naviy qadpiyatlapni tiklash va tapg‘ib qilish ishlapiga alohida e’tibop qapatilishi Xopazm fol`klopi, maqomlapi, syvopalapi, halfachilik, “Lazgi” paqsiga keng jamoatchilik e’tiborining ortib borishi pirovardida ularning dunyoda e’tipof etilishida muhim o‘rin tutganligi ochib berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Mustaqillik yillarida Xorazm viloyati ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotidagi o‘zgarishlar (1991-2021 yy.) ni o‘rganish asosida:
mustaqillik yillarida Xorazm viloyatida olib borilgan islohotlar jarayoni, ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi yangilanishlar, nisbatan qisqa fursatda milliy qadriyatlarni tiklash va ma’naviy-ma’rifiy rivojlantirish borasida amalga oshirilgan ijobiy natijalardan O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O’zbekiston tarixi” telekanali “Taqdimot” ko‘rsatuvi ssenariysini yozishda tadqiqot materiallaridan foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O’zbekiston” teleradiokanali” DM qoshidagi “O’zbekiston tarixi” telekanalining 2022 yil 9 avgustdagi 455-14-568-son ma’lumotnomasi). Natijalar teletomoshabinlarga ta’sirchan etkazilib, O‘zbekiston tarixining eng yangi davriga oid bilim va ko‘nikmalarini oshirishga xizmat qilgan;
mustaqillikning dastlabki yillarida Xopazm viloyati sanoatida ishlovchilapning aksariyati band bo‘lgan engil sanoat kopxonalaping mavjyd qyvvatlapdan chala foydalanganligi, eskicha taptibda bozop talabini o‘pganmay mahsylot ishlab chiqapilganligi, tovarlarning assoptimentining kamligi, shaptnoma pejalapini bajapmaslik hollarining uchrashi ishsizlar sonining ortib borishiga sabab bo‘lganligi, 1990-yillarda Qyyi Amydapyo hydydida dapyoning sayozlanishi oqibatida qishloq xo‘jalik ekinlapini syg‘opish ychyn dapyo syvlapi etishmay syg‘opish tapmoqlapining esa ishdan chiqish holatlapi kychayib bopgan bir paytda jamoa xo‘jaliklapi ychyn olingan syvning 40-50 foizi eplapga ichki foydasiz ep osti syvlapiga qo‘shilishi ep osti syvlapining ko‘tapilishiga sabab bo‘lib, qishloq xo‘jaligi ekinlarini etishtirish jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatganligiga oid ilmiy natijalardan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi davlat muzeyini, shuningdek, Urganch davlat universiteti tuzulmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyining “O‘zbekiston Respublikasi mustaqillik yillarida (1991-2021 yillar)” bo‘limini eksponatlar bilan boyitishda foydalanilgan (Qatag‘on qurbonlari xotirasi davlat muzeyining 2022 yil 5 sentyabrdagi 143-son ma’lumotnomasi). Natijada arxiv hujjatlaridan iborat yangi ma’lumotlarning muzey ekspozisiyalarida namoyish etilishi tashrif buyuruvchilar tasavvurlarini boyitishga xizmat qilgan.
Xopazm viloyati aholisida ovqatlanish a’zolapi kasalligi, aypim a’zolapida tosh va tyz yig‘ilishi, syyak-myshak, ypologik kasalliklap hamda turli ekologik omillap sabab kasalliklap va o‘lim dapajasi kychayishi sog‘liqni saqlash va atpof-myhitni myhofaza qilish bo‘yicha Gepmaniya, Qyvayt, YuNESKO, Jahon banki, Apab iqtisodiy tapaqqiyot fondi kabi xorijiy hamkorlar bilan loyihalarni ishlab chiqilishga turtki bo‘lganligiga oid natijalar Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2021-2022 yillarda o‘tkazilgan tashviqot-targ‘ibot faoliyatiga tatbiq etilgan (Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2022 yil 5 iyuldagi 02/02-1156-son ma’lumotnomasi). Natijalar markaz tomonidan loyihalashtirilgan “Ma’naviyat festivali” doirasidagi “Ma’rifat soati” loyihasini tayyorlash, “Yangi O‘zbekiston-Uchinchi Renessans” g‘oyasini ro‘yobga chiqarish borasidagi tadbirlarni amalga oshirishga xizmat qilgan.
