Абдуазизова Дурдона Абдузухуровнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Турли лингвомаданиятларда паралингвистик воситалар типологияси», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1 DSc/Fil41.
Илмий маслаҳатчи: Ашурова Дилярам Умаровна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12. 2019.Fil.01/10.
Расмий оппонентлар: Закирова Елена Сергеевна, филология фанлари доктори, профессор (Россия); Қулмаматов Дўстмамат Саттарович, филология фанлари доктори, профессор; Насруллаева Нафиса Зафаровна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади паралингвистик воситалар инглиз, ўзбек ва рус тилларида мавжудлиги асосида уларнинг коммуникатив-прагматик, ижтимоий-маданий, когнитив ва этник жиҳатлардаги хусусиятлари нуқтаи назаридан туркумлаштириш ва концептуаллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз, рус ва ўзбек лингвомаданиятларида новербал воситаларнинг кўп маънолилиги ва кўп функционаллиги, юқори-контекстли ва қуйи-контекстли маданиятга тегишли семантик-стилистик, коммуникатив-прагматик, когнитив каби изоморф хусусиятлари хамда паралингвистик воситаларнинг маълум бир маданиятда мавжудлиги, иккинчи бир маданиятда эса мавжуд эмаслиги, функционал йўналтирилганлиги, вариантдорлиги каби алломорф хусусиятлари асосланган;
таҳлил этилаётган лингвомаданиятлардаги коммуникацияларнинг турли тип ва вазиятларда қўлланилувчи паралингвистик воситалар мавжуд бўлиши жараёнларида коммуникатив, ижтимоий-маданий ва когнитив-прагматик омилларнинг ёш ва гендер омиллари, маданий ва таълим даражаси доирасидаги мақом тавсифлари, коммуникациянинг интенционал ва стратегик характери, инсоннинг интеллекти ва менталитети билан бевосита боғлиқ каби функциялари асосланган;
инглиз, рус ва ўзбек лингвомаданиятларида паралингвистик воситаларнинг вербал ва новербал нутқ интизомининг қоида ва меъёрлари, миллий менталитет ва характер, хаёт тарзи, миллий анъаналарни акс эттирувчи ўзига хос миллий-маданий хусусиятлари исботланган;
паралингвистик воситаларнинг функционал аҳамияти ҳамда таҳлил қилинаётган лингвомаданиятлардаги коммуникация ва мулоқот вазиятларнинг маданиятлараро коммуникация, нутқ маданияти, адабий коммуникация типларида уларнинг асосий когнитив, ижтимоий-маданий, стилистик функциялари далилланган;
маданиятлараро алоқада, нутқ одобида паралингвистик воситаларнинг ижобий контентини яратиш, ҳушмуомалаликни ифодалаш, алоқа ўрнатиш, келишувга эришиш, дунё ва дунёнинг концептуал тасвирини моделлаштириш хақидаги янги билимларни тўплаш, маълум бир маънони тўғри етказиб бериш каби концептуал аҳамияти асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли лингвомаданиятларда паралингвистик воситалар типологиясини тадқиқ этиш жараёнида олинган назарий қоида ва амалий натижалар  асосида:
парфонетик, паракинесик воситаларнинг инглиз, рус ва ўзбек лингвомаданиятларидаги параметрлаштирилишга оид хулосалардан 2017-2021 йилларда Андижон давлат университетида бажарилган ОТ-F1-18-сонли “Оммавий оғзаки маданиятни шакллантириш методлари ва методикаларини ишлаб чиқиш” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2022 йил 25 августдаги 32-32/4864-сон маълумотномаси). Натижада мазкур маълумотлар фундаментал лойиҳа доирасида дастур ва иловаларни такомиллаштиришга хизмат қилган; 
инглиз, рус ва ўзбек лингвомаданиятларида новербал воситаларнинг кўп маънолилиги ва кўп функционаллиги, юқори-контекстли ва қуйи-контекстли маданиятга тегишли семантик-стилистик, коммуникатив-прагматик, когнитив каби изоморф хусусиятлари хамда паралингвистик воситаларнинг маълум бир маданиятда мавжудлиги, иккинчи бир маданиятда эса мавжуд эмаслиги, функционал йўналтирилганлиги, вариантдорлиги каби алломорф хусусиятларига оид хулосалар “Ҳарбий  авиация атамаларининг инновацион электрон уч тилли изоҳли луғатини яратиш” инновацион лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси инновацион ривожланиш вазирлигининг 2022 йил 20 июлдаги 10/1231-сон маълумотномаси). Натижада мазкур маълумотлар дастур ва ўқув қўлланмаларининг такомиллашишига, шунингдек инновацион электрон учтилли изоҳли луғат яратилишига кўмаклашган;
инглиз, рус ва ўзбек лингвомаданиятларида паралингвистик воситаларнинг вербал ва новербал нутқ интизомининг қоида ва меъёрлари, миллий менталитет ва характер, хаёт тарзи, миллий анъаналарни акс эттирувчи ўзига хос миллий-маданий хусусиятлари борасидаги хулосалари Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясида сценарийлар ва айрим шоу-кўрсатувларни тайёрлашда, жумладан, “Ўзбекистон” телеканалининг дастурларини ёзишда  дикторлар (суҳандонлар), теле олиб борувчиларнинг нутқ кўникмаларини ошириш, шахсий ва маданиятлараро мулоқотни шакллантириш каби, шунингдек турли телекўрсатувларни, жумладан «Assalom Oʻzbekiston» дастурини олиб бориш жараёнларида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022 йил 28 июндаги 06-28-1190-сон маълумотномаси). Натижада мазкур тадқикот маълумотлари телекурсатув илмийлигини, сухандон ва телебошловчиларнинг нутқ кўникмаларини оширишга, шахсий ва маданиятлараро мулоқотни шакллантиришга  хизмат қилган; 
маданиятлараро алоқада, нутқ одобида паралингвистик воситаларнинг ижобий контентини яратиш, ҳушмуомалаликни ифодалаш, алоқа ўрнатиш, келишувга эришиш, дунё ва дунёнинг концептуал тасвирини моделлаштириш ҳақидаги янги билимларни тўплаш, маълум бир маънони тўғри етказиб бериш каби концептуал аҳамияти борасидаги хулосалари Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги “Китоб маҳсулотини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида”ги қарорида келтирилган вазифаларнинг бевосита ижросига қаратилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2022 йил 7 сентябрдаги 03-12-13-3631-сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган тавсиялар «Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури» нинг 35 банди доирасида жорий этилган.