Sayt test rejimida ishlamoqda

Кенжаева Наргиза Соатмўминовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «ХХ асрнинг 20–30-йилларида Помирга уюштирилган экспедициялар (ривожланиш босқичлари, ютуқлар ва муаммолар)», 07.00.02 – Фан ва технологиялар тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Tar499.
Илмий раҳбар: Шадманова Санавар Базарбаевна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04 (бир марталик Илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Бабаджанов Бахтиёр Мираимович, тарих фанлари доктори; Рахманкулова Матлуба Бойхурозовна, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ХХ асрнинг 20–30-йилларида Помирга уюштирилган экспедицияларининг ташкил этилиши ва уларнинг фаолияти тарихини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
1920 йилларда Помирга уюштирилган дастлабки илмий экспедициялар Туркистон давлат университети ва Ўрта Осиё давлат университетларида фаолият юритган Ўрта Осиёнинг умумий географияси ва маданиятига оид билимларни ўзлаштирган мутахассислардан ташкил топганлиги сабабли ҳудуд совет ҳукуматининг асосий қизиқиши бўлган геологик ёки биологик жиҳатдангина эмас, балки географик ва маданий (этнографик ва лингвистик) жиҳатдан ҳам тадқиқ этилганлиги аниқланган; 
совет ҳукуматининг Помирга бўлган муносабати илмий экспедициялар режаларига таъсир қилганлиги, жумладан, дастлаб географик ва маданий билимлар йиғишга кўпроқ эътиборга берилган бўлса, кейинчалик иқтисодиётда асосий ўрин тутган геология ва қишлоқ хўжалиги соҳаларига оид маълумотлар тўпланганлиги асосланган;
Помирга уюштирилган Совет-Герман каби қўшма ёки Туркистон давлат университети, Ўрта Осиё давлат университети ва Тожикистон ССР илмий муассасалари томонидан олиб борилган алоҳида экспедициялар мустақил ҳолда тайёргарлик кўрсада, уларнинг фаолияти ва олинган натижалари СССР Фанлар академияси томонидан назорат қилиб турилганлиги очиб берилган; 
1930 йилларда совет ҳокимияти томонидан Тожикистон ССР дан иқтисодий режаларни бажариш талаб қилиниши натижасида Помир экспедициялари фақатгина илмий ўрганишлар билан чегараланиб қолмасдан, ҳудуддаги табиий бойликларни эксплуатация қилишга киришганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ асрнинг 20–30-йилларида Помирга уюштирилган илмий экспедициялар тарихини тадқиқ этиш жараёнида ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва амалий таклифлар асосида:
1920 йилларда Помирга уюштирилган дастлабки илмий экспедициялар Туркистон давлат университети ва Ўрта Осиё давлат университетларида фаолият юритган Ўрта Осиёнинг умумий географияси ва маданиятига оид билимларни ўзлаштирган мутахасислардан ташкил топганлиги сабабли ҳудуд совет ҳукуматининг асосий қизиқиши бўлган геологик ёки биологик жиҳатдан эмас, балки географик ва маданий (этнографик ва лингвистик) жиҳатдан тадқиқ этилганлигига оид натижалардан Ўзбекистон тарихи давлат музейи экспозициясининг “Ўзбекистон совет тоталитар тузуми даврида” бўлимларини бойитишда фойдаланилган (ЎзР ФАнинг 2021 йил 6 декабрдаги 3/1255-3400-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши музейга ташриф буюрувчиларга ва илмий тадқиқотчиларга ХХ асрнинг 20–30-йилларида Помирга уюштирилган экспедициялар ҳамда минтақада ишлаб чиқариш кучларини ўрганиш, қишлоқ хўжалиги ва чорвачиликнинг ривожланиши, тоғ-кон саноатининг шаклланиши бўйича аниқ тасаввурларга эга бўлиш имконини берган;
совет ҳукуматининг Помирга бўлган муносабатини ўзгариши илмий экспедициялар режаларига таъсир қилганлиги, жумладан, дастлаб географик ва маданий билимлар йиғишга кўпроқ эътиборга берилган бўлса, кейинчалик иқтисодиётда асосий ўрин тутган геология ва қишлоқ хўжалиги соҳаларига оид маълумотлар тўпланганлигига оид натижаларидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейи фондини бойитишда, шунингдек, Чирчиқ давлат педагогика университети тузилмасидаги Қатағон қурбонлари хотираси музейи экспозициясининг “Совет тузуми даврида фан, маориф ва маданият ходимларининг қатағон қилиниши”га бағишланган бўлимларини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2021 йил 6 ноябрдаги 210-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши ХХ асрнинг 20–30-йилларида Помирга уюштирилган экспедицияларда иштирок этган олимлардан, Н.В. Криленко, М.С. Андреев, А.А. Семёнов, Н.П. Горбуновларнинг қатағон қилинишига оид экспозициянинг янада қизиқарли ва таъсирчан бўлишида муҳим аҳамият касб этган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish