Sayt test rejimida ishlamoqda

Джаббаров Шерзод Халикуловичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): ““Вақт” концептосферасининг когнитив-метафорик, лингвофалсафий ва лингвомаданий таҳлили (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)”, 10.00.06. – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Fil1617.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика университети
Илмий раҳбар: Мирсанов Ғайбулла Қулмуродович, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий Кенгаш рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04 (бир марталик илмий кенгаш). 
Расмий оппонентлар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Эргашева Гули Исмоил қизи, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларида вақт концептининг когнитив, лингвомаданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
когнитив тилшуносликда метафоралар концептуаллашувининг ахборотни узатишда, абстракт тушунчаларни таҳлил қилишда, воқеликни тоифалашда маҳсулдорлиги исботланган;
вақт алоҳида концепт сифатида тун, кун, қисқа даврий кечинмалар лаҳза, он, сония каби универсал ҳамда ҳар бир тилга хос лингвофалсафий ва лингвомаданийлашган лисоний ҳодиса эканлиги далилланган;
вақтни “пайт”, “нутқ моменти”, “ўтган”, “ҳозирги”, “келаси” каби субконцептлар сифатида турли тизимли тилларда лингвомаданий жиҳатларини таркибий қисмларга ажратиб турадиган мураккаб лисоний ҳодиса эканлиги аниқланган;
вақтни ифодаловчи тил бирликларининг когнитив-метафорик, лингвомаданий хусусиятларини акс эттирувчи бирликлар, лисоний тузилмаларнинг  вақт – ҳаракат, вақт – кечим, вақт – статик манба каби концептуаллашув жиҳатлари белгиланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Вақт” концептосферасининг когнитив-метафорик, лингвофалсафий ва лингвомаданий таҳлилига (инглиз ва ўзбек тиллар мисолида) оид тадқиқот натижалари асосида:
когнитив тилшуносликда метафоралар концептуаллашувининг маҳсулдорлиги ахборотни узатишда, абстракт тушунчаларни таҳлил қилишда, воқеликни тоифалашдаги маълумотлардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида бажарилган И-204-4-5 рақамли “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион лойиҳасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 19 майдаги 1265/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, когнитив – метафорик воситаларнинг лисоний ифодаси таҳлили виртуал ресурслар орқали амалга ошириладиган таълим мазмунини шакллантириш имконини берган;
вақт алоҳида концепт сифатида тун, кун, қисқа даврий кечинмалар лаҳза, он, сония каби универсал ҳамда ҳар бир тилга хос лингвофалсафий ва лингвомаданийлашган лисоний ҳодиса эканлигининг таҳлили натижаларидан, Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус + дастурининг 2020-2021- йилларга мўлжалланган 561624-ЕРР-1-2015-UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS+ CBHE IMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 03 июндаги 1686/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, вақт алоҳида концепт сифатида универсал ҳамда ҳар бир тилга хос лингвофалсафий ва лингвомаданийлашган лисоний ҳодиса сифатида ўрганиш имконини берган;
вақтни “пайт”, “нутқ моменти”, “ўтган”, “ҳозирги”, “келаси” каби субконцептлар сифатида турли тизимли тилларда лингвомаданий жиҳатларинининг таҳлилидан Жиззах давлат педагогика институтида 2016-2017 йилларда олиб борилган МУЗ-2015-0725140051 “Бошланғич синф ўқувчиларининг нутқини бойитишда инглизча-ўзбекча-русча фраземалар луғатини яратиш ва амалиётга тадбиқ этиш” инновацион амалий лойиҳасида фойдаланилган (Жиззах давлат педагогика институтининг 2022 йил 20 майдаги 04-564 сон маълумотномаси). Натижада инглизча – ўзбекча концептуал метафораларнинг мазмун-моҳиятини очиб бериш имконияти яратилган;
вақтни ифодаловчи тил бирликларининг когнитив-метафорик, лингвомаданий хусусиятларини акс эттирувчи бирликлар, лисоний тузилмаларнинг  концептуаллашув жиҳатлари билан боғлиқ диссертация илмий натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси ҳузуридаги, Жиззах вилоят телерадиокомпаниясида теле – ва радио дастурлар ишлаб чиқариш жараёнида, хусусан “Жиззах” телеканалининг “Илм уфқлари” кўрсатуви ҳамда “Жиззах” радиосининг “Ассалом, Жиззах!” мусиқий дам олиш дастури сценарийларини ёзишда  фойдаланилган (Жиззах вилоят телерадиокомпаниясининг 2022 йил 18 июлдаги 10-12/517 – сон маълумотномаси). Натижада, инглиз ва ўзбек тилларида “вақт” концептосферасининг концептуаллашуви миллий - маданий хусусиятлари теледастур ва радио эшитиришлар мазмунини бойитишга ҳизмат қилган.
“Вақт” концептосферасининг лингвофалсафий ва лингвомаданий таҳлили, инглиз ва ўзбек тилларда “вақт” концептининг бир қанча семантик майдони таҳлили натижалари 5111400 - Хорижий тил ва адабиёти (инглиз тили) таълим йўналишлари талабалари учун яратилган “Homereading” дарслиги мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 21 ноябрдаги 500-сонли буйруғи асосида ўқув адабиётининг нашр рухсатномаси). Натижада дарслик мазмуни “Вақт” концептосферасига тегишли бирликларнинг семантик майдони воқеаланиши билан бойитилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish