Badritdinova Matluba Najmidinovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Uyushmagan aholi orasida metabolik sindrom profilaktikasining innovatsion usullari», 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot, 14.00.05 – Ichki kasalliklar (tibbiyot fanlari). 
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4. DSc/Tib502.
Ilmiy maslahatchi: Qayumov Ulug‘bek Karimovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.02.
Rasmiy opponentlar: Rustamova Mamlakat Tulabaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Musaev Maqsud Razzakovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Shodikulova Gulandom Zikriyaevna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Abuali ibni Sino nomidagi Tojikiston davlat tibbiyot universiteti (Tojikiston Respublikasi).
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga muvofiq.
II.Tadqiqotning maqsadi: ko‘p komponentli tahlil asosida aholi o‘rtasida metabolik sindrom xavfini kamaytirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqish va giyohvand bo‘lmagan davolash va metabolik sindromning oldini olish bo‘yicha innovatsion dasturni, shu jumladan dasturiy mahsulotni ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ko‘p o‘zgaruvchan tahlil nuqtai nazaridan metabolik sindrom va uning asosiy tarkibiy qismlarining rivojlanishi uchun xavf omillarini hisobga olgan holda bemorlarning sog‘lig‘iga bir nechta baho berilishi asoslangan; 
MS bilan og‘rigan bemorlarning sog‘lig‘i holati ko‘p jihatdan ularning psixologik xususiyatlariga bog‘liq bo‘lib, ular o‘z sog‘lig‘ini baholashga, shifokorlarga kirishga va davolovchi shifokorning tavsiyalariga rioya qilishi isbotlangan;
metabolik sindromli bemorlarning hayot sifati bo‘yicha innovatsion profilaktika dasturining klinik samaradorligi asoslanagan;
ilk bor MS ning asosiy tarkibiy qismlarining dinamik xususiyatlari, shuningdek, innovatsion profilaktikani joriy etish jarayonida metabolik sindromli bemorlarda ularning dinamikasi aniilangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Metabolik sindromning asosiy tarkibiy qismlarining turli toifalari uchun yoshga bog‘liq xususiyatlarning qiyosiy ahamiyatini o‘rganish va aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalari asosida:
metabolik sindromda dietoterapiyaning maxsus algoritmlarini amaliyotda qo‘llash bo‘yicha ilmiy tadqiqotning natijalari asosida ishlab chiqilgan «Metabolik sindromda dietoterapiyaning maxsus algoritmlarini amaliyotda qo‘llash uslubi» nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 2 dekabrdagi 8n-r/1163-son ma’lumotnomasi). Taklif etilgan uslubiy tavsiyanoma metabolik sindrom komponentlarini oldini olish, tashxislash, davolash, hamda birlamchi tibbiy sanitariya bo‘g‘inida metabolik sindrom tufayli kelib chiqqan kasalliklarning birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi profilaktikasini samarali amalga oshirish imkonini bergan;
metabolik sindrom komponentlari bo‘lgan bemorlarda maxsus algoritm orqali jismoniy faollikni tartibga solish uslubini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy tadqiqotning natijalari asosida ishlab chiqilgan «Metabolik sindromda jismoniy faollikni takomillashtirish uslubi» nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 2 dekabrdagi 8n-r/1164-son ma’lumotnomasi). Taklif etilgan uslubiy tavsiyanoma metabolik sindrom hamda uning asosiy komponentlari bo‘lgan bemorlarda profilaktika va davolash xususida individual yondashuvni ishlab chiqish imkonini bergan;
innovatsion algoritm yordamida ambulatoriya sharoitida metabolik sindrom komponentlarini aholi orasida oldini olishni takomillashtirishni baholash bo‘yicha ilmiy tadqiqotning natijalari asosida ishlab chiqilgan «Ambulatoriya sharoitida metabolik sindrom komponentlarini aholi orasida oldini olishni takomillashtirishni baholash metodikasi» nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 2 dekabrdagi 8n-r/1167-son ma’lumotnomasi). Taklif etilgan tavsiyalar, metabolik sindromning asosiy komponentlari bo‘lgan bemorlar uchun individual profilaktika strategiyalarini ishlab chiqish va innovatsion algoritm yordamida aholi o‘rtasida ambulatoriya sharoitida metabolik sindrom komponentlarining oldini olishni optimallashtirishga imkon bergan.
metabolik sindromning asosiy tarkibiy qismlarining turli toifalari uchun yoshga bog‘liq xususiyatlarning qiyosiy ahamiyatini o‘rganish va aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Buxoro viloyatining Buxoro, Peshko‘, Qorovulbozor, Romitan, Vobkent, Jondor tumanlari va Kogon shahar tibbiyot birlashmalari amaliy faoliyatiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 9 dekabrdagi 8n-z09/535-son ma’lumotnomasi). Olingan natijalarning amaliyotga tadbiq etilishi metabolik sindrom diagnostikasini takomillashtirish, davolash samaradorligini oshirish, asoratlar va o‘lim holatlarini kamaytirishga imkon bergan.