Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдуллаев Тимур Рашидовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Криптобардошли симметрик блокли шифрлаш алгоритмини яратиш», 05.01.05– Ахборотларни ҳимоялаш усуллари ва тизимлари. Ахборот хавфсизлиги (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/FM424.
Илмий раҳбар: Жўраев Гайрат Умарович, физика-математика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.FM.01.02 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Абдурахимов Бахтиёр Файзиевич, физика-математика фанлари доктори, профессор; Икрамов Алишер Акрамович, физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: “UNICON.UZ” ДУК – Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ахборотни ишончли ҳимоя қилиш учун криптотаҳлилнинг асосий усулларига бардошли бўлган симметрик блокли шифрлаш алгоритмини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: 
учлик мантиққа асосланган криптографик алгоритмлар учун корреляция, лавин самарадорлиги ва чизиқсизлик коэффициентларини топиш қоидаси аниқланган;
«0,1» белгилар алифбосини ахборотларнинг энтропиясини ошириш учун «0,1,2» гача кенгайтиришдан иборат бўлган тасодифий ахборотларни қўшиш усули яратилган;
ихтиёрий саноқ тизими учун ўрнига қўйиш жадваллари (S-box) чизиқсизлигининг қийматларини аниқлаш тенгсизлиги умумлаштирилган, учлик саноқ тизими учун ўрнига қўйиш жадваллари (S-box) чизиқсизлиги қийматларининг чегаралари топилган;
криптографик алмаштиришлар учун учлик мантиқдан ва учлик асосга эга бўлган Галуа майдонидан фойдаланиш усули таклиф қилинган, GF(36) Галуа майдонида кўпҳад арифметикасининг қўшиш, кўпайтириш, бўлиш, даражага кўпайтириш каби арифметик амалларининг қоидалари  шакллантирилган;
юқори корреляция, лавин самарадорлиги ва чизиқсизлик коэффициентларига эга бўлган, юқори сифатли 256 ва 729 қийматли S-box ўрнига қўйиш жадвалларини ҳосил қилиш усули ишлаб чиқилган, шунингдек, юқори алгебраик чизиқсизлик даражасига эга бўлган 729 қийматли ўрнига қўйиш жадваллари (S-box) нинг алгебраик нормал шакли топилган;
шифрлаш калитининг ихтиёрий кирувчи қиймати учун юқори сифатли қисмий калитларни ҳосил қилиш имконини берувчи, раунд қисмий калитларини генерация қилишнинг бир томонлама схемаси қурилган;
дифференциал ва чизиқли криптотаҳлил усулларига ҳамда уларнинг турли кўринишларига бардошли бўлган симметрик блокли шифрлаш алгоритми қурилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Юқори сифатли ўрнига қўйиш жадвалларини ишлаб чиқиш ҳамда дифференциал ва чизиқли криптотаҳлилга бардошли симметрик блокли шифрлаш алгоритмини ишлаб чиқиш бўйича илмий натижалар қуйидаги соҳаларда амалиётга татбиқ этилди:
диссертация ишида ишлаб чиқилган шифрлаш алгоритми ва 729, 256 қийматли, юқори сифатли S-box ўрнига қўйиш жадвалларини ҳосил қилиш усули “UNICON.UZ” Давлат унитар корхонасида ахборотларнинг ҳимояланганлик даражасини оширишда қўлланилган (“UNICON.UZ” Давлат унитар корхонасининг 2022 йил 6 майдаги 5-3/685-сон маълумотномаси). Натижада, криптотаҳлилнинг турли усулларидан фойдаланиб, ахборотларни ҳимояланганлик даражасини ошириш имконини берган;
раунд қисмий калитларини бир томонлама генерация қилиш схемаси ҳамда яратилган криптографик алгоритмнинг алмаштириш функцияларидан ОТ-Атех-2018-486-“Мантиқий бошқарув ва ахборот хавфсизлиги тизимларини дастурлаштирилган мантиқий контроллерлар ва уларни лойиҳаловчи автоматлаштирилган CAD мантиқий тизими асосида амалга ошириш” мавзусидаги амалий лойиҳада ахборот хавфсизлиги тизимлари учун ихтиёрий кириш қийматларида юқори сифатли қисмий калитлар яратиш учун қўлланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2022 йил 16 апрелдаги 04/11-2232-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши ахборот хавфсизлиги тизимлари учун ихтиёрий кириш қийматларида юқори сифатли қисмий калитларни ҳосил қилиш ҳамда ахборот хавфсизлиги тизимларини ишончли ҳимоялаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish