Буриева Умида Абдумуминовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Дискурсив таҳлилда воқеланган тўлиқсиз гаплар ва уларнинг социопрагматик хусусиятлари (ўзбек ва инглиз тиллари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Fil847.
Илмий раҳбарнинг фамилияси, исми, шарифи, илмий даражаси ва унвони: Садуллаева Нилуфар Азимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10. 
Расмий оппонентлар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор; Раупова Лайло Раҳимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Андижон давлат чет тиллар институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ва инглиз дискурсида воқеланган тўлиқсиз гапларнинг лингвистик ва прагматик хусусиятлари ҳамда уларнинг социопрагматик кўрсаткичларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг қўлланилишида ижтимоий (эркак ва аёллар, болалар, ёшлар ва кексалар нутқида) хосланиши, сўзлашувчилар ўртасидаги турли нутқий актларнинг фаоллашуви, уларда тагмаъно ва  пересуппозициянинг берилиши ҳамда фойдаланувчиларнинг коммуникатив мақсадни бевосита ва билвосита ифодаланиши каби социопрагматик хусусиятлари далилланган; 
ўзбек субстанциал тилшунослигида мавжуд тўлиқсиз гаплар инглиз тилшунослигида берилган бу бирликлардан тузилиш жиҳатдан фарқланиши ҳамда уларнинг  шакли, ясалиши, вазифаси ва моҳияти каби лингвистик, структур-семантик тузилишидаги буйруқ, илтимос, талаб, истак-хоҳиш каби  прагматик ва  (гендер, мавқеи, ёшига кўра) социолингвистик хусусиятлари асосланган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг чоғиштирма таҳлилида дискурснинг коммуникатив роли, матн шакллантириш хусусиятлари ўрганилиб, уларнинг коммуникатив-прагматик мазмун ифодасини белгиловчи лисоний хусусиятига эга бўлиши ҳамда дискурсив тамойиллар қаторида намоён бўлиши аниқланган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг от, феъл, сифат каби сўз туркумларининг тушириб қолдирилиши ҳамда феъл, сифат, сифатдош, от-кесим билан ифодаланиши каби жиҳатлари  ва  гап лисоний қолипида баъзи гап бўлакларининг ифодаланмаслиги каби структур хусусиятлари турли дискурсларда учраши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Дискурсив таҳлилда воқеланган тўлиқсиз гаплар ва уларнинг социопрагматик хусусиятлари (ўзбек ва инглиз тиллари мисолида) мавзуси доирасида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг қўлланилишида ижтимоий (эркак ва аёллар, болалар, ёшлар ва кексалар нутқида) хосланиши, сўзлашувчилар ўртасидаги турли нутқий актларнинг  фаоллашуви, уларда тагмаъно ва  пересуппозициянинг берилиши ҳамда фойдаланувчиларнинг коммуникатив мақсадни бевосита ва билвосита ифодаланиши каби социопрагматик ҳусусиятларига оид хулосалардан Урганч давлат университетининг Erasmus+дастурининг 585845-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHT-JP “Development of the interdisciplinary master program on Computational Linguistics at Central Asian Universities: CLASS” (2017-2020 йй.) мавзусидаги халқаро лойиҳада фойдаланилган (Урганч давлат университетининг 2021 йил 8 сентябрдаги 06-200/4-сон маълумотномаси). Натижада, ўзбек ва инглиз тилларини ўрганиш жараёнида тўлиқсиз гапларнинг социал ҳосланиши, нутқий актларда фаоллашуви ва коммуникатив мақсаднинг бевосита ва билвосита ифодаланиш имконияти яратилган;
ўзбек субстанциал тилшунослигида мавжуд тўлиқсиз гаплар инглиз тилшунослигида берилган бу бирликлардан тузилиш жиҳатдан фарқланиши ҳамда уларнинг  шакли, ясалиши, вазифаси ва моҳияти каби лингвистик, структур-семантик тузилишидаги буйруқ, илтимос, талаб, истак-хоҳиш каби  прагматик ва  (гендер, мавқеи, ёшига кўра) социолингвистик хусусиятларига оид хулосалардан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг ФА-Ф1-OO5 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослигини тадқиқ этиш” (2017-2020 йй.) мавзусидаги инновацион лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 10 сентябрдаги 231/1-сон маълумотномаси). Натижада, ўзбек ва инглиз тилшунослигида тўлиқсиз гапларнинг тузилиш жиҳатдан фарқланиши ҳамда уларнинг ўзига хос лингвистик, прагматик ва социолингвистик хусусиятлари назарий ҳамда амалий асосларини аниқлаш, тил тараққиётида унинг ўзига хос хусусиятларини қиёсий-типологик жиҳатдан ўрганишга ҳизмат қилган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг чоғиштирма таҳлилида дискурснинг коммуникатив роли, матн шакллантириш хусусиятлари ўрганилиб, уларнинг коммуникатив-прагматик мазмун ифодасини белгиловчи лисоний хусусиятига эга бўлиши ҳамда дискурсив тамойиллар қаторида намоён бўлишига доир илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг И-ОТ-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш” (2020-2021 йй.) мавзусидаги инновацион лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021 йил 15 сентябрдаги 01/4-1574-сон маълумотномаси). Натижада, тўлиқсиз гаплар ва уларнинг ўзбек ҳамда инглиз тилларидаги қиёси, дискурсда ифодаланиши, социопрагматик таҳлил қилиниши, унда тилнинг ижтимоий ихтисослашуви, шунингдек, инглиз ва ўзбек бадиий асарларидаги дискурснинг ҳолати бадиий асарлардаги мисолида қиёсий аспектда ўрганилишидан фойдаланилган. Луғатда инсон феъл атвори, табиат ва миллий тимсоллар тавсифи янада мукаммаллаштириш имконини берган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги тўлиқсиз гапларнинг от, феъл, сифат каби сўз туркумларининг тушириб қолдирилиши ҳамда феъл, сифат, сифатдош, от-кесим билан ифодаланиши каби жиҳатлари  ва  гап лисоний қолипида баъзи гап бўлакларининг ифодаланмаслиги каби структур хусусиятлари турли дискурсларда учрашига оид илмий назарий хулосалардан Ўзбекистон миллий телеканалининг “Минбар” номли кўрсатувларида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Mahalla” телерадиоканалининг 2021 йил 13 июндаги 01-16-1-519-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилшунослигида тўлиқсиз гапларнинг ўрганилишини таҳлил қилиш орқали уларнинг ўзига хос лингвистик хусусиятлари нутқ услубларида ва бадиий матнда ўзига хос тарзда намоён бўлиши ҳақида телетомошабинларни билими ошишига хизмат қилган.