Тошева Дилдора Искандаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бошланғич синф ўқувчиларини миллий қадриятлар асосида экологик тарбиялаш (табиий фанлар мисолида)”, 13.00.01-Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Ped1085.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
Илмий раҳбар: Олимов Ширинбой Шаропович, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Маҳкамов Улфат Илхамович, педагогика фанлари доктори, профессор; Худойқулов Хол Жумаевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактабларининг бошланғич синфларида табиий фанларни ўқитиш жараёнида ўқувчиларни миллий қадриятлар асосида экологик тарбиялаш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқувчиларининг дастлабки идрок этиш жараёнларини ташкил этиш, миллий экологик онгини шакллантириш, экологик билимларни чуқур эгаллаш, уларнинг миллий ва маънавий тафаккурини ривожлантириш мақсадида ўз-ўзини мустақил тарбиялаш, табиатга бўлган ижобий муносабатларини лойиҳалашнинг адаптация, индивидуаллаштириш, визуализация, интерактивлик тамойилларининг дидактоген хусусиятлари аниқлаштирилган;
халқ оғзаки ижоди намуналари асосида ўқувчиларнинг илмий дунёқараши, экологик дунёқарашини ривожлантиришнинг педагогик механизмлари ижтимоий, руҳий ва жисмоний фаолликни қадриятли ёндашув негизида “ота-она ўгити”, “устоз маслаҳати”, маданий диалог продуктив таълим, креатив топшириқлар, мультимедиялар, кўриш орқали тасаввурга асосланган визуал материалларни киритиш орқали такомиллаштирилган;
ўқувчиларни экологик тарбиялаш бўйича амалий кўникмаларни шакллантирувчи интерактив машқлар тўплами “Табиат – бизнинг онамиз”, “Табиатни асраймиз”, “Табиат инсонни боқади”, “Табиат бизнинг дўстимиз” каби интенсив лойиҳалаш дастурлари, вазиятли масалалар, виртуал саёҳатларга асосланган тарқатма материалларини ишлаб чиқиш орқали такомиллаштирилган;
ўқувчиларни экологик тарбиялаш жараёнини ривожлантиришга йўналтирилган маданий хулқ, одоб-ахлоқ, экологик маданият, экологик билим, экологик саводхонлик, экологик таълим бериш технологияларини лойиҳалашга оид рангли тасвирли изоҳли-кўрсатмалар, мультимедияли ўқув платформаси каби электрон таълим воситалари ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бошланғич синф ўқувчиларини миллий қадриятлар асосида экологик тарбиялаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
бошланғич синф ўқувчиларининг дастлабки идрок этиш жараёнларини ташкил этиш, миллий экологик онгини шакллантириш, экологик билимларни чуқур эгаллаш, уларнинг миллий ва маънавий тафаккурини ривожлантириш мақсадида ўз-ўзини мустақил тарбиялаш, табиатга бўлган ижобий муносабатларини лойиҳалашнинг адаптация, индивидуаллаштириш, визуализация, интерактивлик тамойилларининг дидактоген хусусиятларига асосланган тавсиялардан Халқ таълими вазирлигининг умумий ўрта таълим мактаблари ўқув-тарбиявий фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2021 йил 11 ноябрдаги 04-04/1-1310-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синф ўқувчиларини миллий қадриятлар асосида экологик тарбиялаш мазмуни ва услубий таъминотини такомиллаштиришга хизмат қилган;
халқ оғзаки ижоди намуналари асосида ўқувчиларнинг илмий дунёқараши, экологик дунёқарашини ривожлантиришнинг педагогик механизмлари ижтимоий, руҳий ва жисмоний фаолликни қадриятли ёндашув негизида “ота-она ўгити”, “устоз маслаҳати”, маданий диалог продуктив таълим, креатив топшириқлар, мультимедиялар, кўриш орқали тасаввурга асосланган визуал материаллардан фойдаланиш ҳақидаги таклиф ва тавсиялардан Бухоро давлат университетида бажарилган ОТ-Ф1-002 рақамли “Ёшларда миллий ғоя ва мафкуравий иммунитетни шакллантиришнинг психологик механизмлари” (2017-2020 йй.) фундаментал лойиҳада белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2021 йил 11 ноябрдаги 04-04/1-1310-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синф ўқувчиларини миллий қадриятлар асосида экологик тарбиялаш мазмуни технологик ёндашув асосида самарадорлиги назарий ва амалий жиҳатдан асосланган;
ўқувчиларни экологик тарбиялаш жараёнини ривожлантиришга йўналтирилган маданий хулқ, одоб-ахлоқ, экологик маданият, экологик билим, экологик саводхонлик, экологик таълим бериш технологияларини лойиҳалашга оид рангли тасвирли изоҳли-кўрсатмалар ва мобиль смарт иловалар, мультимедияли ўқув платформаси каби электрон таълим воситаларига оид таклиф ва тавсиялар “Педагогик конфликтология” (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 августдаги 375-сон буйруғи билан тасдиқланган 375-027-рақамли гувоҳнома) ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2021 йил 11 ноябрдаги 04-04/1-1310-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синфларда дарс ва дарсдан ташқари экологик тарбиялашга оид ўқув машғулотларнинг сифат ва самарадорлиги оширишга эришилган.