Муратходжаева Феруза Хотамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида сўз ва сўз бирикмалари маъноларининг когнитив-семантик таҳлили ва уларнинг таржима муаммолари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1231.
Илмий раҳбар:Сиддикова Ирода Абдузухуровна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01(бир марталик илмий кенгаш). 
Расмий оппонентлар: Бахранова Дилрабо Келдиёровна, филология фанлари доктори, профессор; Аскарова Шахноза Камолидиновна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ва инглиз тилларида сўз ва сўз бирикмасининг  когнитив моделлари, фразеологик бирликларда кўчма маънонинг концептуаллашуви жараёнларини ёритиш, таржима матндаги когнитив-семантик хусусиятларнинг аслият билан муқобиллик даражасини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек ва инглиз тилидаги сўз ва сўз бирикмалари махсус кодга эгалигининг лингвокогнитив жиҳатлари eye - кўз, head - бош, look - назар кабилар орқали далилланган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги сўз, сўз бирикмасининг лисоний-ментал ифодалашнинг когнитив-семантик моҳияти метафора ва фразеологизмларни чоғиштириш асносида исботланиб, ўзбек ва инглиз халқлари лисоний онгидаги когнитив жараёнларнинг ментал-индивидуал ҳосиласи икки тилдаги матнлар орқали асосланган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги сўз, сўз бирикмаси ва фразеологик бирликларнинг таржимасидаги услубий-семантик мувофиқлик даражаси ҳамда асл мазмунни ифодалашда изоҳлаш, калька, транслитерация усулларининг аҳамияти мавжуд таржималар асосида очиб берилган;
сўзларда кўчма маъно юзага келишида лисоний онг, тафаккур, идрок каби когнитив механизмлар шаклланишининг тарихий-этимологик жиҳатдан асосланиб, психолингвистик омилга боғлиқлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек ва инглиз тилларидаги сўз ва сўз бирикмаларининг когнитив-семантик ҳамда таржима матнлардаги семантик хусусиятлари таҳлили жараёнида эришилган натижалар асосида:
ўзбек ва инглиз тилларида сўз ва сўз бирикмасининг когнитив моделлари, фразеологик бирликларда кўчма маънонинг концептуаллашуви жараёнларини ёритиш, таржима матндаги когнитив-семантик хусусиятларини таҳлил қилиш; ўзбек ва инглиз тилларидаги сўз, сўз бирикмасининг когнитив-семантик таҳлили, фразеологизмлардаги семантик концептуаллашувнинг когнитив асосларига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган ОТ-А1-53 рақамли “Таржима назарияси ва амалиёти факультети учун “Translation in Use” дарслигини яратиш ва нашр қилиш” (2017-2018 йй.) мавзусидаги амалий лойиҳанинг “Simultaneous translation”, “Writing  translation” қисмидаги ўқув қўлланмалар мавзуларини ёритишда фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 11 июндаги IRB 22/166-сон маълумотномаси). Натижада, сўз, сўз бирикмаси ва фразеологик бирликлар таржимасидаги услубий-семантик мувофиқлик ҳамда таржималар адекватлигига эришиш, кўчма маънонинг юзага келишининг когнитив асослари, лисоний онг, тафаккур, идрокнинг кўчма маъноларни шакллантиришдаги ўрни масалаларини ёритишга хизмат қилган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги фразеологик бирликлар семантикасини чоғиштириш, фразеологик бирликларда кўчма маънонинг концептуаллашуви, таржима матндаги когнитив-семантик хусусиятлар таҳлили каби илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган  Европа Иттифоқининг ERASMUS+ дастури доирасидаги Латвиянинг Резекна технологиялар Академияси, Англиянинг Лондон Метрополитен университети билан ҳамкорликдаги “561624-ЕРР-1-1-UK-EPKA2-CBHE-SP IMEP” мавзусидаги ҳалқаро лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 16 июндаги 02/389-сон маълумотномаси). Натижада, ўзбек ва инглиз тилидаги фразеологик бирликларнинг таржима матнлардаги семантик хусусиятлари ёрқин ёритилиши ва улар мазмунининг дастурга сингдирилиши лойиҳанинг маълумотлар базаси кенгайишига хизмат қилган;
ўзбек ва инглиз тилида сўз, сўз бирикмаси, фразеологик бирликнинг кўчма маънолари асосида юзага келган бадиийлик, образлилик, семантик кўчиш талқинларига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телерадиоканалининг “Тақдимот” ва “Мавзу” кўрсатувларининг сценарийларини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДУК “Маънавий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририятининг 2021 йил 10 мартдаги 01-14-371-сон маълумотномаси). Натижада, сўз ва сўз бирикмаларининг яширин маънолари, фразеологизмларнинг маъносини таҳлил эта олиш, таржимлардаги мазмун-моҳиятини англаш ва қўллай олиш ҳамда дастурлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни назарий ва амалий маълумотлар билан бойишига хизмат қилган.