Sayt test rejimida ishlamoqda

Мавлянов Санжар Джамбуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тили дипломатик терминлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Fil.1711.
Илмий раҳбар: Мухамедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Расмий оппонентлар: Собиров Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор; Юлдошев Иброҳим Жўраевич, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги ўзбек тили дипломатик терминларининг қурилиши, семантик муносабатлари ва хусусиятлари, луғатларда берилиши ҳамда “Ўзбек тили дипломатия терминларининг изоҳли луғати”да акс эттирилиш имкониятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистонда дипломатик фаолиятнинг шаклланиши ўзбек дипломатия тилининг вужудга келишига замин яратганлиги, дипломатик фаолият, консуллик хизматлари, халқаро алоқаларда ўзбек тилининг расмий қуйи услуби сифатида қўлланила бошлаганлиги, ўзбек адабий тилининг дипломатик услуби сифатида намоён бўла бошлаганлиги далилланган;
замонавий ўзбек тили дипломатик терминларининг структур хусусиятлари, унумдор қолиплари, ясалиш имкониятлари очиб берилиб, ўзбек тили дипломатик терминлари таркибида тузилишига кўра, содда, қўшма, гибрид, жуфт, бирикмали, қисқартма терминлар мавжудлиги аниқланган;
ўзбек тили дипломатик терминларининг семантик тараққиёти аниқланиб, ўзбек тили дипломатик терминларининг ўзбек дипломатиясида фойдаланилувчи махсус (дипломатик, ижтимоий-сиёсий, ҳуқуқий) энциклопедиялар, ўзбек тилининг изоҳли ва этимологик луғатларида берилиш хусусиятлари очиб берилган;
ўзбек дипломатик терминларининг изоҳли луғатларини тузиш, дипломатик терминларнинг семантик турлари, дипломатияда қўлланувчи ҳар бир терминнинг маъно доираси аниқланиб, дипломатия тили, унинг терминологияси ва семантик турларининг такомиллашуви натижасида халқаро муносабатларда лингвистик, семантик, терминологик жиҳатларини очишга хизмат қилиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тили дипломатик терминлари тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида:
дипломатия тили ва унинг терминологик таркибини очиб беришда; дипломатик фаолият турлари ва дипломатиянинг ҳуқуқий асосларини ифодаловчи бирликлар, ўзбек тилидаги дипломатик терминларнинг семантикаси ва структураси, дипломатия тушунчасининг лексикографик талқинлари, ўзбек тили дипломатик терминларининг семантик муносабатлари, тараққиёти, таснифига оид илмий хулосалардан Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган A-ОТ-2019-10 рақамли “Ўзбек тилида нейминг: меъёрий-ҳуқуқий асосларини яратиш” (2019-2022 йй.) мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 1 апрелдаги 04/1-573-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида тайёрланган луғат таркибининг халқаро ҳуқуқ, консуллик ва дипломатияга оид бирликлар билан бойитилишига хизмат қилган; 
дипломатияда инсон хулқ-атвори ва у билан боғлик бирликлар, дипломатик фаолиятда одоб-ахлоқ меъёрларининг халқаро меъёрлар асосида ифодаланиши ва қўлланиши; ўзбек тили дипломатик терминлари таркибидаги инсон хулқ-атвори, одоб-ахлоқи билан боғлиқ лексималарнинг маъно тараққиёти ва муносабатларига доир хулосалардан Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган И-ОТ-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг електрон (Инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поетик луғатини яратиш” (2019-2021 йй.) мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 1 апрелдаги 04/1-574-сон маълумотномаси). Натижада дипломатияда инсон хулқ-атворини ифодаловчи, дипломатик фаолиятда одоб-ахлоқ меъёрларининг халқаро нормалардаги номланиши билан боғлиқ сўзлар луғат қийматининг ошишига асос бўлган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish