Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдурасулова Сурайё Шавкат қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўзбекистон ҳудудида тарқалган шиллиққуртлар (Gastropoda terrestria nuda) фаунаси, экологияси ва ҳўжалик аҳамияти», 03.00.06 – Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/B241.
Илмий раҳбар: Пазилов Абдуваеит, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гулистон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.B.91.01.
Расмий оппонентлар: Иззатуллаев Зубайдулло Иззатуллуевич, биология фанлари доктори, профессор; Шакарбаев Эркин Бердикулович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда тарқалган шиллиққуртлар фаунасининг замонавий ҳолатига баҳо бериш ҳамда хўжалик аҳамиятига эга бўлган турлар таркибини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон ҳудудида шиллиққуртлар фаунасининг замонавий ҳолати таҳлил қилиниб, 3 та оила, 5 авлод ва 8 кичик авлодга мансуб 19 тури аниқланган;
Turcomilax natalianus Michaelis, 1892, Turcomilax turkestanus Simroth, 1898 турлари Ўзбекистон фаунаси учун биринчи бор аниқланган;
биотоплардаги намлик даражасига нисбатан шиллиққуртларнинг экологик гуруҳлари (гигробионт, мезобионт) асосланган;
илк бор Ўзбекистон шароитида Candaharia rutellum ва Lehmannia valentiana турларининг биологияси ва ҳаёт цикли аниқланган ҳамда ривожланиш босқичлари очиб берилган;
ўта ўзгарувчан Сandaharia levanderi ва Deroceras reticullatum турларининг ядро ичида транскрипцияланган рДНК генларининг ITS-18 соҳаси нуклеотидлар кетма-кетлиги аниқланган;
Ўзбекистон ҳудудида тарқалган шиллиққуртларнинг 10 тури энг зарарли эканлиги исботланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистон ҳудудида тарқалган шиллиққуртлар (Gastropoda Terrestria nuda) фаунаси, экологияси ва хўжалик аҳамияти бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
Ўзбекистон ҳудудида тарқалган шиллиққуртларнинг таксономик таркибини аниқлаш, уларни эколого-фаунистик жиҳатидан таҳлил қилиш ҳамда хўжалик аҳамиятига эга бўлган турлар таркибини аниқлаш юзасидан олинган маълумотлардан №А-7-53 «Ўзбекистонда гельминт касалликларни тарқатишда иштирок этадиган қуруқлик моллюскаларнинг тур таркибини аниқлаш ва уларнинг хўжалик аҳамиятини ўрганиш» (2015-2017 йй.) мавзусидаги амалий лойиҳа тадқиқотларини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2021 йил 21 сенябрдаги 02-15/5353-сон маълумотномаси). Натижада, чорва молларининг паразитар касаллик билан зарарланишнинг олдини олиш ва қарши кураш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш имконини берган;
молекуляр генетик тадқиқотлар натижасида Сandaharia levanderi (Наманган), Сandaharia levanderi (Сурхондарё), Сandaharia aethopis ва Deroceras sp. турларининг рДНК ITS-18 соҳаси нуклеотидлар кетма-кетлиги бўйича маълумотлар Биотехнологик ахборотлар Миллий маркази (NCBI) базасига киритилган (Биотехнологик ахборотлар Миллий марказининг (NCBI) 2021 йил 5 июлдаги маълумотномаси). www.blast.ncbi.nlm.nih.gov). Натижада, С.levanderi (Наманган) - MZ497095, С.levanderi (Сурхондарё)- MZ504287, C.aethopis- MZ504288 Deroceras sp -MZ504289 идентификация рақамлари олинган ва улар шиллиққуртларнинг молекуляр- филогенетик ўрнини аниқлаш имконини берган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish