Sayt test rejimida ishlamoqda

Халилова Мамура Файзулла қизининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тут ипак қуртининг жинси нишонланган тизимларининг технологик кўрсаткичларини ошириш  ва янги дурагай комбинацияларини яратиш”, 06.02.04 - Ипакчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Qx879.
Илмий раҳбар: Насириллаев Бахтияр Убайдуллаевич, қишлоқ xўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети ва Ипакчилик илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр yниверситети, PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02.
Расмий оппонентлар: Валиев Сайфиддин Тожиддинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Абдримова Гулбахор Эримматовна, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: “Ўзбекипаксаноат” уюшмаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тут ипак қуртининг жинси нишонланган янги тизимларини технологик хусусиятларини такомиллаштиришда тухум рангини ирсийланишини аниқлаш ва линиялараро дурагай комбинациялари яратиш ҳамда уларни ишлаб чиқаришга тавсия этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор транслокант тизимларнинг (W+w2Ƶ) генотипини юқори технологик хусусиятларни детерминация қилуви генетик омиллар (wƶ, ƶƶ) билан тўйинтириш жараёнида тухум рангини (оч сарғиш ва кулранг) F1, F2, F3 бўғинларда ирсийланиш қонуниятлари аниқланган;
жинси нишонланган ва оддий (генотипида транслокация йўқ) селекцион тизимлар иштирокидаги дурагай комбинацияларнинг ўзаро уйғунлашув қобилияти асосланган; 
янги дурагай комбинацияларнинг биологик (97,0 - 97,2 % ҳаётчанлик) ва технологик (3369-3478 м/г) кўрсаткичлари бўйича генетик потенциали аниқланган; 
янги дурагай комбинациялардан олинган пиллаларни автомат пилла чувиш дастгоҳларига мослиги, уларнинг 18,0-18,9 мм га тенг калибри кўрсаткичлари асосида илмий жиҳатдан асосланган; 
ички ва ташқи ипак бозорида рақобатбардош янги саноатбоп (F1) дурагай комбинациялари яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тут ипак қуртининг жинси нишонланган тизимларини такомиллаштириш ва янги саноат дурагайларини яратиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
тут ипак қуртининг жинси бошқариладиган “Зарафшон 2” ва “Зарафшон 3” саноат  дурагайлари яратилган ва уларга Давлат патентлари олинган (ZAP 2020 0001, ZAP 2020 0002,    (22) 23.11.20.). ЎзР ИМА Расмий ахборотнома, №4. 30.04.2021. 848-849-б.) (Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2022 йил 19 июлдаги 3-2/250-сонли маълумотномаси). Натижада яратилган тут ипак қуртининг “Зарафшон 2” саноат  дурагайининг  3 қутиси парваришланиб, ҳар бир қутисидан қўшимча 10 кг дан пилла ҳосили олиниб, иқтисодий самарадорлик 1358496,0 сўмни, соф фойда 526032 сўмни ва рентабеллик даражаси назоратга нисбатан 27,8 % га кўтарилган;
“Зарафшон 3” дурагайининг 3 қути ҳажмдаги уруғлари Фарғона вилоят “Агропилла” МЧЖ жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2022 йил 19 июлдаги 3-2/250-сонли маълумотномаси). Натижада жорий қилинган дурагайнинг ҳар бир қути уруғидан қўшимча 8,0 кг тирик пилла олиниб, иқтисодий самарадорлик 992160,0 сўмни, соф фойда 379912 сўмни ва рентабеллик даражаси назоратга нисбатан 20,1 % га ошишига эришилган;
 тут ипак қуртининг янги тизимларидан элита уруғ тайёрлаш ишлари “Фарғона Пилла Наслчилик” МЧЖ нинг оилалар питомнигида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2022 йил 19 июлдаги 3-2/250-сонли маълумотномаси). Натижада янги дурагайни ташкил этувчи тизимдан қўшимча 3,3 қути элита уруғи олишга эришилган. 1 қутидан олинган иқтисодий самарадорлик 1732500 сўмни, соф фойда 504900 сўмни ташкил этган ҳолда рентабеллик даражасини 41,1% га ошишига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish