Попов Дмитрий Владимировичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оламнинг лисоний манзарасига чет тилларнинг таъсири: когнитив, прагматив, коммуникатив жиҳатлар”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.DSc/Fil339.
Илмий маслаҳатчи: Шахабитдинова Шоҳида Ҳошимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02 (бир марталик илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Мухиддинов Анвар Гафурович, филология фанлари доктори (DSc); Ёкубов Жамалиддин Абдувалиевич, профессор филология фанлари доктори, профессор; Нигматова Лола Хамидовна, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади чет тилларнинг олам лисоний манзарасининг шакллантиришига таъсирини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
рус ва ўзбек тиллари мисолида тил ташувчисининг сўзловчининг борлиқ, жамият, шахсга муносабатини ифодасини англаш, баҳолаш, тақдим этиш каби когнитив-руҳий хусусиятлари аниқланган;
олам лисоний манзарасининг когнитив категорияни оламнинг миллий қиёфаси, миллий-руҳий жиҳатлари асосида дунёни идрок этиш ва англаш жараёни сифатида кўрсатувчи прагматик ва психолингвистик интерпретацияси очиб берилган;
лисоний шахснинг лисоний онгидаги оламнинг лисоний манзарасида намоён бўладиган, тил ўзгаришларига олиб келадиган тил контакти ҳамда маданиятлараро мулоқот шароитидаги лингвокогнитив жараёнлар асосланган;
рус ва ўзбек тилларида сўзлашувчилар онгида оламнинг лисоний манзарасини акс эттирувчи матнларда шахснинг тафаккур тарзи ва лисоний муҳит ўртасидаги социомаданий муносабат очиб берилган;
шахснинг икки тилдa ёки ундан кўп тилларда алоқага киришиши маданиятлараро мулоқотни осонлаштиришдан ташқари, когнитив қобилиятга ҳам ижобий таъсир кўрсатиши, шахс иккинчи тилда алоқа ўрнатганда ўз она тили қонуниятларига таяниши, иккинчи тил инсон когнитив-коммуникатив фаолиятига узатиладиган ва қабул қилинадиган ахборот, билим сифатини ошириш, мулоқот жараёнида тушунарлилик тамойилини таъминлаш, ҳис-туйғуларни назорат қилиш каби усуллар билан таъсир қилиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Оламнинг лисоний манзарасига чет тилларнинг таъсирини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
олам лисоний манзарасининг ушбу когнитив категорияни оламнинг миллий қиёфаси, миллий-руҳий жиҳатлари асосида дунёни идрок этиш ва англаш жараёни сифатида кўрсатувчи прагматик ва психолингвистик интерпретацияси билан боғлиқ илмий хулоса ва натижалардан “70111701 – Ўзга тилли гуруҳларда рус тили” магистратура мутахассислиги учун “Ўзга маданий муҳитда рус тили” фани мазмунини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳузуридаги Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари ва илғор технологияларни татбиқ этиш марказининг 2022 йил 14 июндаги 02/01-01-14-сон маълумотномаси). Натижада университетнинг ўқув жараёнига жорий қилинган тадқиқот натижалари таълим узлуксизлиги ғоясини амалга оширишга хизмат қилган, шунингдек, назарий тилшунослик соҳасида илмий изланиш олиб бориш учун замин яратган;
лисоний шахснинг лисоний онгидаги оламнинг лисоний манзарасида намоён бўладиган, тил ўзгаришларига олиб келадиган когнитив жараёнлар бўйича олинган илмий хулосалардан Москва вилоят “Гуманитар-технология давлат университети” (Россия) томонидан 2021 йил 14 сентябрда ўтказилган “Пандемия шароитида чет тилини ўрганиш ва ўргатиш” мавзусидаги халқаро лойиҳани ишлаб чиқишда фойдаланилган (Гуманитар-технология давлат университетининг 2021 йил 19 ноябрдаги 4055-сон маълумотномаси). Натижада бир қанча илмий маърузаларни тайёрлашда муҳим манба бўлиб хизмат қилиб икки тиллиликнинг тил ўзаро алоқасидаги ўзига хосликларини очиб беришга ва семинарнинг илмий базасини бойитишга имкон берган; 
олам лисоний манзарасини шакллантириш ва ривожлантиришга муайян омилларнинг таъсирини ўрганиш билан боғлиқ илмий хулосалар ва натижалардан Россия Федерацияси таълим вазирлигининг “Россия Федерациясида ва хорижда рус тилида очиқ таълим ва рус тилини ўқитиш марказларини ривожлантириш, шу жумладан илғор тажрибаларни тарқатиш учун стажировка майдончаларини шакллантириш” мавзусидаги гранти доирасидаги “Рус тили кеча, бугун, эртага” лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Россия Федерацияси таълим вазирлигининг 2021 йил 21 декабрдаги 
204-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа доирасида тил ўрганишнинг фалсафий жиҳати соҳасидаги лисоний тадқиқотларнинг илмий-назарий ёндашувлари, хусусан, олам лисоний манзарасининг хусусиятларини аниқлаш, олам лисоний манзарасини шакллантириш ва ривожлантиришга муайян омилларнинг таъсири, олам ва инсон ўртасидаги муносабатларда тил ва лисоний шахс ҳақидаги ғояларнинг ўзига хос хусусиятларини очиб бериш масалалари асослаб берилган;
рус ва ўзбек тилларида сўзлашувчилар онгида оламнинг лисоний манзарасини акс эттирувчи матнларда шахснинг тафаккур тарзи ва лисоний муҳит ўртасидаги социомаданий муносабат хусусидаги илмий хулосалардан “O‘zbekiston” телерадиоканали томонидан илмий-оммабоп “Тил зийнати”, “Муносабат”, “Таълим ва тараққиёт” телекўрсатувларининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Андижон вилояти телерадиокомпаниясининг 2022 йил 26 январдаги 01-24/19-сон маълумотномаси). Натижада телекўрсатувларнинг илмий далилларига бой бўлишини таъминлаган, тайёрланган материаллар янги қарашлар асосида мазмунан бойитилган, ҳамда мухлисларнинг мавзу ҳақида янги маълумотларга эга бўлишларига хизмат қилган.