Исматова Наргиза Адхамовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Бухоро амирлиги вақф мулкчилиги тарихидан (XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошлари)”, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи, 07.00.08 – Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2022.3.PhD/Tar726.
Илмий раҳбарлар: [Зияева Доно Ҳамидовна], тарих фанлари доктори, профессор; Азамат Зиё, тарих фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фанлар академияси Тарих институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти, DSc.02/30.12.2019.Tar.56.01. 
Расмий оппонентлар: Отахўжаев Азимхўжа Музаффарович, тарих фанлари доктори; Султонов Ўктамбек Абдулғаниевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида  Бухоро амирлиги вақф мулкчилиги ҳолати, унга таъсир кўрсатган ички ва ташқи омилларни ёритиш орқали Россия имерияси мустамлакачилигининг ижтимоий-иқтисодий оқибатларини очиб беришдан иборат.  
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:  
Бухоро амирлигининг Россия империяси томонидан протекторатга айлантирилиши, муҳим ҳудудларнинг қўлдан кетиши ҳамда Зарафшон сувини тақсимлаш ҳуқуқининг мустамлакачилар ихтиёрига ўтиши, қолаверса, минтақанинг пахта етиштиришга мослаштириб борилиши, бевосита вақф тизимида ер-сув танқислиги, вақф мулклари даромадидан фойдаланишнинг қийинлашиши, таъминотсиз қолган кўплаб масжид-мадрасаларнинг қаровсиз ҳолга келиб, давлат тасарруфига ўтиб кетиши сингари жиддий ижтимоий-иқтисодий оқибатларга олиб келганлиги далилланган;
Бухоро ҳукмдорлари империяга тобеъ бўлган ҳолатда ҳам вақф мулкчилигини тартибга солишдаги аҳамиятини ҳисобга олиб, ариза (мурожаат, шикоят, ҳисобот) ҳамда қонуности (муборакнома, ёрлиқ) ҳужжатларнинг  тизимли тарзда юритилишига катта эътибор билан ёндашганликлари исботланган;
XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида вақф ҳужжатларининг ҳажми қисқариб, анча ихчамлаштирилгани аниқланиб, бунинг асосий сабаблари ўртаҳол аҳолининг ўз мулкларини кафолатлаш мақсадида вақф қилишга ва шу орқали хайрия ишларига кўпроқ киришганлиги ҳамда уларнинг моддий аҳволидан келиб чиқиб, расмийлаштиришга кетадиган харажатларни камайтириш билан боғлиқлиги далилланган;
Бухоро амирлиги вақф амалиётидаги фарқли жиҳатлар аниқланиб, товар-пул муносабатларининг ривожланиши натижасида илгари чекланган ҳажмда бўлган пул вақфлари сони ортиб борганлиги ҳамда мазкур мулк тури асосан кўчмас мулкка қўшимча тарзда, бошқа кўчмас мулк сотиб олиш учун  таъсис этилгани аниқланган;
Амир Абдулаҳадхон томонидан Мадина шаҳридаги “Равзаи Мунаввара” учун таъсис этилган вақф мулклари мисолида Бухоро ҳукмдорларининг араб мамлакатларига ажратган хайриялари асрий анъана ва қадриятлар билан боғлиқлигидан ташқари, уларнинг халқаро майдондаги сиёсий мавқеларини мустаҳкамлашга хизмат қилгани асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мавзу юзасидан ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Бухоро амирлигида вақф мулкчилиги ҳолати, вақф хўжаликлари фаолияти, мулкларини таъсис этиш, вақф ҳужжатларини расмийлаштиришга доир маълумотлардан ЎзР ФА Тарих институтида 2012-2013 йилларда бажарилган Фан ва технологиялар қўмитасининг ИФА˗2012˗1˗13 рақамли инновацион лойиҳаси доирасида тайёрланиб, чоп этилган “Ўзбекистон тарихи хрестоматияси (4˗жилд)”ни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 3/1255-3175-сон маълумотномаси). Тақдим этилган маълумотлар Бухоро амирлигида таълим тизими, маърифий-маданий муассасалар тарихи, мулкчилик муносабатлари сингари ижтимоий-иқтисодий масалаларни ёритишга хизмат қилган;
Бухоро амирлигининг Россия империяси томонидан протекторатга айлантирилиши, муҳим ҳудудларнинг қўлдан кетиши ҳамда Зарафшон сувини тақсимлаш ҳуқуқининг мустамлакачилар ихтиёрига ўтиши, қолаверса, минтақанинг пахта етиштиришга мослаштириб борилиши, бевосита вақф тизимида ер-сув танқислиги, вақф мулклари даромадидан фойдаланишнинг қийинлашиши, таъминотсиз қолган кўплаб масжид-мадрасаларнинг қаровсиз ҳолга келиб, давлат тасарруфига ўтиб кетиши сингари жиддий ижтимоий-иқтисодий оқибатлар борасидаги илмий-назарий хулосалардан  “O‘zbekiston tarixi” телеканалининг “Манбалар сўзлаганда”, “Очиқ дарс” ҳамда “Тарихий савол” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон МТРК, “O‘zbekiston tarixi” телеканалининг 2021 йил 15 апрелдаги 02-40-566-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Бухоро амирлигида вақф тарихи борасидаги таҳлилий фикрларни кенг жамоатчиликка  билдириш, шунингдек, хайр-эҳсон, инсонпарварлик ҳамда ижтимоий қўллаб-қувватлаш сингари ғояларни тарғиб этиш имкониятини яратган.