Тайлақов Абдуразоқ Абиловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Айдар-Арнасой кўллар тизими табиий ресурсларини экотуризмни ривожлантириш мақсадида замонавий усуллар ёрдамида баҳолаш” 11.00.05 – “Атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/Т2035. 
Илмий рахбар: Қулматов Рашид Анорович, кимё фанлари доктори, Ўзбекистон Миллий университети Экология факультети “Экология” кафедраси профессори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах политехника институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти, PhD.02/30.04.2021.T.79.02.
Расмий оппонентлар: Муродов Шуҳрат Одилович техника фанлари доктори, профессор; Атаназаров Қуролбой Мавленович – биология фанлари номзоди. 
Етакчи ташкилот: Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Айдар-Арнасой кўллар тизими сув ресурсларининг миқдор ва сифат кўрсатгичлари ўзгаришини аниқлаш ва баҳолаш, кўллар тизими ҳудудларида экологик туризмни ривожлантириш имкониятларидан самарали фойдаланиш борасида таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагича:
ААКТда сув миқдори, сувнинг сифат кўрсатгичларининг ўзгариши Чордара сув омбори орқали ташланаётган Сирдарё ва КДС сувларнинг миқдори йилига 4270 млн. м3 дан кўп бўлса кўллар тизимининг кўрсатгичлари плюс томонга, 4270 млн. м3 дан кам бўлган йилларда кўллар тизимининг кўрсатгичлари минус томонга ўзгариши ГАТ дастури ёрдамида бажарилган хариталар ёрдамида аниқланган ва баҳоланган; 
ААКТ сув ресурслари гидрологик режимининг (1993-2019 йиллар) давомида ўзгариш динамикаси: сув сатҳи 237,6-244,7 м, сув ҳажми 16,7-34,3 км3, майдони 2045-3224 км2, йиллик амплитуда 2,37-0,84 м. оралиғида ўзгариши ГАТ дастури ёрдамида бажарилган хариталар орқали аниқланган ва баҳоланган; 
ААКТнинг сув ресурслари сифат кўрсатгичлари 22 та компонент бўйича: Арнасай кўлида минераллашуви 6,67-8,12 г/л, катионлардан: кальций 614,1-798,8 мг/л, азот аммоний 6,68-9,21 мг/л, оғир металлардан қўрғошин 0,012-0,024 мг/л, мис 0,0028-0,004 мг/л, Тузкон кўлида минераллашуви 9,56-12,78 г/л, катионлар: кальций 501,0-1194,38 мг/л, азот аммоний 6,54-9,55 мг/л, оғир металлардан қўрғошин 0,024-0,032 мг/л, кобальт 0,003-0,006 мг/л, Айдар кўлида минераллашув 9,79-14,46 г/л, кальций 604,8-952 мг/л, оғир металлардан мис  0,0026-0,005 мг/л ва бошқа кўрсатгичларнинг ўзгариши ГАТ усулида тузилган хариталар ёрдамида аниқланган ва баҳоланган; 
кўллар тизими 1:2000000 масштабда 1 та ва 1:500000 масштабдаги 4 та: Ғарбий Айдаркўл ҳудудида саргузашт, туялардаги, вертолётдаги экотурларни ва яёв (пиёда) экотурлар, Шарқий Айдаркўл ҳудудида овчилик, даволаниш, илмий ва саргузашт экотурларни, Тузкон кўли ҳудудида овчилик, саргузашт, илмий, маърифий-маънавий экотурлар ва Арнасой кўли ҳудудида туялардаги, самолёт ва вертолётдаги,  каноэ ёки қайиқдаги экотурлар, сув ости мосламалари орқали амалга ошириладиган экотурлар маршрутлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Айдар-Арнасой кўллар тизими табиий ресурсларини экотуризмни ривожлантириш мақсадида замонавий усулларда баҳолаш бўйича олинган илмий  натижалар асосида:
Айдар-Арнасой кўллар тизими сув  ресурслари сифат кўрсатгичлари (минерализацияси, биоген элементлар: азот, фосфор, калий, оғир металлар) ва миқдори замонавий усуллар ёрдамида комплекс  ўрганилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2021 йил 23 ноябрдаги 03-02/8-1799 -сонли маълумотномаси). Натижада сув ресурсларидан экотуризмни ривожлантириш учун фойдаланиш мақсадида амалий тавсиялар ишлаб чиқиш имконини берган.
Айдар-Арнасой кўллар тизимида сув миқдори ва сифат кўрсаткичларининг ўзгариши Чордара сув омбори орқали ташланилаётган Сирдарё ва коллектор дренаж сувларига боғлиқлиги ва ўзгариш сабаблари ГАТ ёрдамида аниқланган ва баҳоланган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2021 йил 23 ноябрдаги 03-02/8-1799 -сонли маълумотномаси). Натижада Айдар-Арнасой кўллар тизимининг сув ва биологик ресурсларни муҳофаза қилиш учун амалий тавсиялар ишлаб чиқиш имконияти яратилган.
Диссертация тадқиқоти Жиззах вилояти экология ва атроф-муҳит муҳофаза қилиш бошқармаси, Жиззах вилояти Туризм ва спорт бош бошқармаси, Сирдарё-Зарафшон ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси ҳузуридаги Жиззах мелиоратив экспедицияси тизими  амалиётида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2021 йил 23 ноябрдаги 03-02/8-1799 -сонли маълумотномаси). Натижада кўллар тизими ҳудудида экотуризмни ривожлантиришда табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш имконини берган.