Умаров Джамшид Хасановичнинг
фалсафа доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Спорт такомиллашув босқичидаги гимнастикачиларнинг машғулот жараёнини комплекс назорат қилиш методологияси”, 13.00.04 – Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.DSc/Ped288.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12. 2019.Ped 28.01.
Илмий маслаҳатчи: Керимов Фикрат Азизович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Маткаримов Рашид Машарипович, педагогика фанлари доктори, профессор; Шарипова Дилором Джуманиёзовна, педагогика фанлари доктори, профессор; Кошбахтиев Ильдар Ахмедович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади спорт такомиллашув босқичидаги гимнастикачилар машғулот жараёнини ташкил этиш ва бошқаришда комплекс назорат қилиш методологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
спорт гимнастикасида машғулот ва мусобақаларга мақсадли тайёрлаш учун мусобақа фаолиятида тайёргарликнинг турли таркибий қисмлари бўйича интеграл назорат қилиш блокларини (жорий, тезкор, босқичли) ишлаб чиқиш ҳисобига машғулот жараёнини бошқариш услубияти такомиллаштирилган;
спорт гимнастикасида мусобақа жараёнини бошқариш учун йиллик тайёргарлик босқичида тақвим режасини инобатга олиб юкламага мослашувчан ва кам мослашувчан спортчиларнинг босқичли назоратда функционал ўзгаришлар даражаси бўйича махсус юклама чидамлилигининг индивидуал табақалашган мезоциклини ишлаб чиқиш ҳисобига гимнастикачиларни вариатив тайёрлаш имконияти такомиллаштирилган;
спорт гимнастикасида мусобақа элементларини эксперт баҳолаш ва техник ҳаракатларни бажаришда тезкор-куч имкониятлари бир вақтда амалга ошириладиган (зарбдор) мезоцикл учун махсус тайёргарлик давридаги шиддатли юкламаларда тикланиш тезлигини оширишга қаратилган тезкор функционал (ЮҚС) ҳолатини аниқлаш ҳисобига кейинги машғулотни танлаш имконияти кенгайтирилган;
спорт гимнастикасида юқори малакали спортчиларнинг катта юкламаларда жисмоний ва ҳиссий зўриқишни камайтириш учун элементларни бажаришга нисбатан кучланиш (мускул гуруҳларини гармоник жиҳатдан мустахкамлаш), қаршилик (ўз вазнига нисбатан) ва чарчоқ ҳолатини ўзгариши бўйича ўзгарувчан машғулот режимини жорий қилиш ва тезкор назорат қилиш ҳисобига интенсив юкламаларга мослашиш имконияти кенгайтирилган;
гимнастикачиларнинг кўп йиллик машғулот жараёнидаги тайёргарлик имкониятларидан келиб чиқиб эгилувчанликка йўналтирилган компенсациялашган назорат кўрсаткичларини режалаштириш талабларини статик (мускуллар кучланишига нисбатан узоқ вақт мувозанатни сақлаб туриш) ва динамик (чегарага яқин оғирликлар билан ишлаганда ҳаракат мувозанатини сақлаш) режимда (тос-сон бўғимларининг ҳолати) ишлаб чиқиш ҳисобига жисмоний қобилиятларни босқичма-босқич баҳолаш имконияти кенгайтирилган;
14-16 ёшли гимнастикачиларнинг спорт такомиллашув босқичида кўпкураш турлари учун мусобақада бажариладиган элементлар (эркин машқ, дастакли от, халқа, таяниб сакраш, қўшпоя, турник) тоифаларидан келиб чиқиб танлаш имкониятини берувчи жисмоний сифатларини ривожлантириш ҳисобига комплекс назорат талаблари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Спорт такомиллашув босқичидаги гимнастикачиларнинг машғулот жараёнини комплекс назорат қилиш бўйича педагогик тажрибалар давомида олинган илмий натижалар асосида:
спорт гимнастикасида машғулот ва мусобақаларга мақсадли тайёрлаш учун мусобақа фаолиятини назорат қилган ҳолда ишлаб чиқилган спорт гимнастикачиларнинг хар тамонлама тайёргарлигини бошқаришни такомиллаштиришга қаратилган комплекс назорат методологияси Гимнастика олий спорт маҳорат мактабида ўқув машғулот жараёнига тадбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Натижада илмий материаллар орқали “Спорт фаолияти” ва “Гимнастика назарияси ва услубияти” йўналишининг назарий асослари кенгайтирилган;
машғулот жараёни учун йиллик тайёргарлик босқичида восита, усул ва услубларни танлашни режалаштириш ва шакллантириш, шунингдек, уларнинг дастурий асосини такомиллаштириш бўйича назарий-амалий маълумотлар “Спортда саралаш, моделлаштириш ва башорат қилиш” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус вазирлигининг 2022 йил 13 майдаги 166-сон буйруғига асосан 166-014 рақамли гувоҳнома). Натижада гимнастика турлари, акробатика бошқа тезкор-куч ҳамда эгилувчанлик сифатларини илмий-назарий услубияти такомиллаштирилган;
машғулот ва мусобақа юкламаларини ҳажм ва шиддатлари белгилаб берувчи мусобақавий элементларини гимнастикачилар тайёргарлигининг индивидуал хусусиятини ҳисобга олиш асосида уларнинг кўпкураш турлари методикаси Гимнастикага ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактаби спорт гимнастикачиларининг ўқув жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Таклиф этилган тавсиялар гимнастикачиларнинг дастур элементларини бажариш натажаларини 13,2%га ва ихтиёрий дастурни бажариш натижаларини 14,6%га ошириш имконини берган;
кўп йиллик спорт тайёргарлиги босқичида гимнастикачиларнинг компенсациялашган назорат кўрсаткичлари ва жисмоний қобилиятларни босқичма-босқич баҳолаш имкониятларин тажрибада асослашда Фарғона вилояти гимнастикага ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактабидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Натижада баҳолаш тавсифлари кўп йиллик спорт тайёргарлигининг турли босқичларида гимнастикачиларнинг компенсациялашган назорат кўрсаткичлари ва жисмоний қобилиятларни самарали аниқлаш имконини берган; 
спорт гимнастикачиларнинг кўп йиллик тайёргарлиги баҳолаш ва спорт такомиллашув босқичида гимнастикачилар учун ишлаб чиқилган комплекс назорат натижалари Гимнастика олий спорт маҳорат мактабида шуғулланувчи малакали гимнастикачиларнинг машғулот ва мусобақа жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Натижада гимнастикачиларнинг машғулот юкламаларга чидамлилик даражаси 11,3 % га ошишига эришилган;
спорт гимнастикачилар спорт тайёргарлигининг даражасини индивидуал ва табақалаштирилган ёндашув орқали машғулот жараёнини режалаштирувчи назорат тестлари мажмуаси спорт такомиллашув босқичидаги гимнастикачилари ўқув машғулот жараёнида қўллаш бўйича таклифлар “Спортда саралаш, моделлаштириш ва башорат қилиш” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус вазирлигининг 2022 йил 13 майдаги 166-сон буйруғи, 166-014 рақамли гувоҳнома). Таклиф этилаётган назорат тестлар мажмуаси ёш гимнастикачиларнинг спорт тайёргарлик даражасини аниқлаш учун қўлланилган;
машғулот ва мусобақа фаолиятини техник тайёргарлигида, махсус жисмоний тайёргарликни ва организмнинг функционал ҳолатини босқичли, тезкор ва жорий назоратини баҳолаш ҳамда ёш гимнастикачиларни турли интенсивликдаги микроциклларда машғулот юкламаларидан сўнг организмининг тўлиқ тикланиш муддатларини белгилашнинг мақбул ечими Гимнастикага ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактабининг гимнастикачилари ўқув-машғулот жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Натижада гимнастикачиларнинг кўпкураш турлари элементларини барқарор ўсиш динамикаси: эркин машқлар 10,4%, дастакли отда 7,7%, Халқада 8,2%, Таяниб сакрашда 7,5%, Қўшпояда 8,1%, ва турникда бажариш бўйича 8,9% ни ташкил этган; 
ўқув-машғулот босқичи ҳамда спорт такомиллашув босқичидаги гимнастикачиларнинг спорт тайёргарлигига мўлжалланган методикалар Фарғона вилояти гимнастикага ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактаби ўқув жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 4 апрелдаги 06-13/557-сон маълумотномаси). Таклиф этилган методикалар спорт гимнастикачиларнинг натижадорлигини: ўқув-машғулот босқичида дастур талабларини бажаришда 10,4% га, спорт такомиллаштириш босқичида кўпкураш (мажбурий ва ихтиёрий) элементларни бажаришда 6,7 дан 13,2% гача оширишга имкон берган.