Sayt test rejimida ishlamoqda

Jovliev Javlonbek Ortiqovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon


I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Maqsud Shayxzoda asarlari qo‘lyozmalarining matniy-qiyosiy tadqiqi”, 10.00.10 – Matnshunoslik va adabiy manbashunoslik (filologiya fanlari). 
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.3.PhD/Fil2020.
Ilmiy rahbar: Karimov Naim Fotihovich, filologiya fanlari doktori, akademik.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Alisher Navoiy nomidagi Davlat adabiyot muzeyi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Rasmiy opponentlar: Shodmonov Nafas Nomozovich, filologiya fanlari doktori, professor; Qobilova Zebo Bakirovich, filologiya fanlari doktori, dotsent.
Etakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi Maqsud Shayxzoda asarlarining qo‘lyozma va nashr manbalarini matniy-qiyosiy tekshirish, matn tarixi, tahriri hamda talqin muammolarini asoslash natijasida Shayxzodaning o‘zbek adabiyotida tutgan o‘rnini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Shayxzoda asarlari qo‘lyozmalarini matniy-qiyosiy tekshirish natijasida  ijodkor asarlarining davr va mafkura ta’sirida tahrirga uchragan, yo‘qotilgan o‘rinlari, xususan, “Jaloliddin Manguberdi”, “Mirzo Ulug‘bek” fojialaridagi tarixiy shaxslarga bo‘lgan munosabat, joy nomlari, arxaik so‘zlar, din va e’tiqod talabi, siyosiy mafkura chig‘irig‘iga ko‘ra tushurib qoldirilgan o‘rinlar tiklangan;
rejissyor Hamid Qahramon shaxsiy uy-arxividan “Jaloliddin Manguberdi” dramasining 1944 yilda ko‘chirilgan yangi nusxasi topilgani va bu variant “Jaloliddin Manguberdi” dramasining oltita varianti bilan qiyosiy tekshirilishi natijasida  drama mukammal variantga yaqinligi  jihatidan  muhim manba bo‘lib xizmat qilishi isbotlangan;
Shayxzodaning shu paytgacha fanga ma’lum bo‘lmagan “Navoiy” opera-librettosi  topilib, ilmiy istifodaga olib kirilgan, “Mirzo Ulug‘bek” tragediyasining ilk qisqartma varianti topilgan va boshqa variantlari bilan muqoyasa etilib, ishonchli manba ekanligi dalillangan;
Shayxzodaning Toshkentga kelgunga qadar Ozarbayjonda 1920 yilda yozilgan “Istiqlol” poemasi topilgani, shu paytgacha fanga ma’lum bo‘lmagan mazkur asar Maqsud Shayxzoda ijodining ilk davri haqida qimmatli a’lumotlar berishi isbotlangan. 
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Maqsud Shayxzoda asarlari qo‘lyozmalarining  matniy-qiyosiy tadqiqi bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
 “Jaloliddin Manguberdi” dramasining matniy-qiyosiy tadqiqi, topilgan yangi variantlarning ilmiy asosi, obrazlar tizimining tasnifi, dramatik asardagi Shayhzoda tahrir san’ati va estetikasi, “Mirzo Ulug‘bek” tragediyasining matniy-qiyosiy tadqiqi, matn poetikasi xususiyatlariga doir ilmiy xulosalardan O‘zbekiston Pedagogiga ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialida bajarilgan F3-2016-0908165532 raqamli “Qoraqalpoq tilining yangi alfavit va imlo qoidalariga muvofiq ona tili va adabiyotini rivojlantirish metodikasi” (2017–2020 yy.) mavzusidagi fundamental loyihaning nazariy qismida foydalanilgan (O‘zbekiston Pedagogiga ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialining 2022 yil 06 iyundagi 145-son ma’lumotnomasi). Natijada Shayxzoda adabiy merosining Qoraqalpog‘istonda o‘rganilishi, tarjimalarning matn tarixi, Shayxzoda tahrir san’ati va uni o‘rganish tamoyillari, obrazlar tizimi, matn poetikasiga oid manbalar yangi ma’lumotlar, yangicha ilmiy xulosalar bilan boyitilgan;
Shayxzoda qo‘lyozmalari va arxivida saqlangan shoir biografiyasiga oid yangi ma’lumotlardan, jumladan, ijodkor laboratoriyasi, tahrir san’ati, kundaliklar, xotiralar va kasallik varaqalarini o‘rganish hamda  shoirning XX asr boshlaridagi  o‘zbek adabiyotidagi mavzular va janrlar takomilidagi o‘rni, adabiy merosining yangicha talqiniga oid ilmiy xulosalardan  “O‘zbekkino” Milliy agentligi buyurtmasiga binoan Ozarbayjon Madaniyat markazi bilan hamkorlikda “First art media” studiyasi tomonidan ishlangan “Maqsud Shayxzoda: Erkka intilgan shoir” hujjatli fil`mi ssenariysini yozishda foydalanilgan (O‘zbekiston kinoarboblar uyushmasining 2022 yil 2 yanvardagi 02-03-04-son ma’lumotnomasi). Natijada fil`mning mazmuni ilmiy xulosalarga tayanilgan holda yangi badiiy tafakkur mezonlari va ma’lumotlar bilan boyitilgan;
Shayxzoda yashagan o‘ttizinchi, qirqinchi, elliginchi yillardagi arxiv materiallar, yozuvchi kundaligida qolib ketgan xotiralar, qo‘lyozma manbalar qiyosiy-matniy tadqiqiga oid ilmiy xulosalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining “O’zbekiston tarixi” telekanalining “Tarixiy savol” ko‘rsatuvi ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniya “O’zbekiston” telkanali davlat unitar korxonasining 2022 yil 26 yanvardagi 02-03-110-son ma’lumotnomasi). Natijada Shayxzodaning hayoti va ijodiga oid ishonchli, muhim hamda yangi ma’lumotlar ko‘rsatuvning ilmiy ahamiyati oshishiga xizmat qilgan.

Yangiliklarga obuna bo‘lish