Файзуллаева Дилноза Наримоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
“Халқ достонлари тилининиг лингвомаданий тадқиқи”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Fil690.
Диссертация бажарилган муассаса: Жиззах давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Маматов Абдугафур Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Жиззах давлат педагогика университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02. 
Расмий оппонентлар: Каримов Суюн Амирович, филология фанлари доктори, профессор; Жуманазарова Гулжаҳон Умрзоқовна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек халқ достонлари тилида қўлланилган ўхшатишлар, сўзларнинг шакл ва маъно муносабатига кўра турлари, фразеологик ва паремиологик бирликларнинг хусусиятларини лингвомаданий жиҳатдан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“Алпомиш”, “Холдорхон”, “Рустамхон” достонларида қулун, дўнaн, бия, арғумоқ, жийрон, шапақ каби йилқичиликка оид, жаҳаз, хатаб, абжўш, саба, кўнак, овсар, лўк каби туячиликка оид, даҳмарда, қағаноқ, тўқсари каби молчилик ва қўйчиликка оид маданий бирликларнинг кўпроқ ҳамда асосан ўз маъносида қўлланилганлиги аниқланган;
достон матнидаги “жўн ўтирмоқ”, “ника қиймоқ”, “бешкирти қилмоқ”, “боши бўш” каби қатор фразеологик бирликларнинг “тўқирлини туман тутди”, “куннинг бурниминан” каби анъана, расм-русумларга оид диний ва миллий тафаккур даражасини белгилаб берувчи функционал-семантик  ва лингвокультурологик табиати очиб берилган; 
достонлар тилида қадимда ишлатилган, ҳозирги кунда эса истеъмолдан чиқиб кетган арна (ариқ), кўнак, сава (қимиз солинадиган идиш), чийир (из), анди (бўш, ландовур), кўкан (молларни боғлашда ишлатиладиган махсус арқон), туғ (байроқ), табор (болта), закот, хирож каби сўз ва терминларнинг лингвомаданий хусусиятлари аниқланган;
достонлардаги “яхши етсин муродга, ёмон қолсин уятга”, “гавҳарни не билсин, ушлаган сопол”, “тушни кўрсанг, яхшиликка йўрагин” сингари паремиологик бирликлар халқимизнинг тарихи, маданияти, турмуш тарзи, маънавияти билан чамбарчас боғлиқлиги исботланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Халқ достонлари тилининг  лингвокультурологик тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
“Алпомиш”, “Холдорхон”, “Рустамхон” достонларида қулун, дўнaн, бия, арғумоқ, жийрон, шапақ каби йилқичиликка оид, жаҳаз, хатаб, абжўш, саба, кўнак, овсар, лўк каби туячиликка оид, даҳмарда, қағаноқ, тўқсари каби молчилик ва қўйчиликка оид маданий бирликларнинг кўпроқ ҳамда асосан ўз маъносида қўлланилганлиги ҳақидаги хулосаларидан Бухоро давлат университетида 2012-2016 йилларда бажарилган Ф-1-06 “Истиқлол даври ўзбек адабиётида Шарқу-Ғарб адабий анъаналари синтези” мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 17 майдаги 455-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг достонлар тилида учрайдиган лексик бирликлар ҳақидаги маълумотлар билан назарий жиҳатдан бойишига эришилган;
достон матнидаги “жўн ўтирмоқ”, “ника қиймоқ”, “бешкирти қилмоқ”, “боши бўш” каби қатор фразеологик бирликларнинг “тўқирлини туман тутди”, “куннинг бурниминан” каби анъана, расм-русумларга оид диний ва миллий тафаккур даражасини белгилаб берувчи функционал-семантик  ва лингвокультурологик табиати ҳақидаги хулосалардан Жиззах давлат педагогика институтида MUZ-2015-0725140051 “Бошланғич синф ўқувчиларининг нутқини бойитишда инглизча-русча-ўзбекча фраземалар луғатини яратиш ва амалиётга татбиқ этиш” мавзусидаги амалий лойиҳада белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Жиззах давлат педагогика институтининг 2022 йил 11 апрелдаги 04-363-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳадаги сўз ясалиш ва фразеологик шаклланишларнинг таҳлили ва изоҳлари мукаммалашишига хизмат қилган;  
достонлар тилида қадимда ишлатилган, ҳозирги кунда эса истеъмолдан чиқиб кетган арна (ариқ), кўнак, сава (қимиз солинадиган идиш), чийир (из), анди (бўш, ландовур), кўкан (молларни боғлашда ишлатиладиган махсус арқон), туғ (байроқ), табор (болта), закот, хирож каби сўз ва терминларнинг лингвомаданий хусусиятлари ҳақидаги хулосаларидан Бухоро давлат университетида 2012-2016 йилларда бажарилган Ф-1-06 “Истиқлол даври ўзбек адабиётида Шарқу-Ғарб адабий анъаналари синтези” мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 17 майдаги 455-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг назарий қисмининг илмий-назарий фикрлар билан бойитилишига эришилган;
достонлардаги “яхши етсин муродга, ёмон қолсин уятга”, “гавҳарни не билсин, ушлаган сопол”, “тушни кўрсанг, яхшиликка йўрагин” сингари паремиологик бирликлар халқимизнинг тарихи, маданияти, турмуш тарзи, маънавияти билан чамбарчас боғлиқлиги тўғрисидаги хулосалардан “Сарчашма”  телекўрсатувини  тайёрлашда  фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси  Жиззах  вилояти  телерадиокомпаниясининг 2022 йил 4 апрелдаги 10-12/241-cон маълумотномаси). Натижада ушбу кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган  ва долзарблиги, илмий-амалий аҳамият касб этган.