Омонов Баҳодир Нуриллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертaцияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Экологик глобаллашув ва унинг Ўзбекистон экологик сиёсатига таъсири”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертaция мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.DSc/Fal48.
Илмий маслаҳатчи: Чориев Санжарбек Анварович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертaция бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.F.02.02.
Расмий оппонентлар: Яхшиликов Жўрабой Яхшиликович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Норқулов Сухроб Дўсмуродович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Тилавов Ўктам Ғуломович, фалсафа фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертaция йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади экологик глобаллашувнинг Ўзбекистон экологик сиёсатига таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кишилик жамиятидаги иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, ижтимоий, маданий глобаллашув фонида аён бўлган интеграцион ва унификацион жараёнлар “инсон-табиат” муносабатларида экологик глобаллашув тенденциясини келтириб чиқаргани фалсафанинг детерминизм таълимоти контекстида очиб берилган;
ер ва сув ресурслари, иқлим, ўсимликлар ва ҳайвонот дунёси, қайта тикланмас ресурслардан фойдаланиш, “биомасса-техномасса” алоқадорлигидаги глобал ўзгаришлар Ўзбекистондаги экологик вазият, экологик муносабатлар ва экологик муаммолар атрибутларини жаҳон экотизимига унификациялаштиргани фалсафий жиҳатдан асосланган;
Ўзбекистонда давлат экологик сиёсатининг стратегик асослари миллий манфаатлар доминантлиги, умуминсоний ва миллий манфаатлар уйғунлиги, минтақавий экологик ҳамкорлик устуворлиги, халқаро экологик муносабатларга интилиш, ташкилий-институционал тизимни такомиллаштириш, Орол муаммосига халқаро ҳамжамият эътиборини қаратиш билан боғлиқлиги аниқлаштирилган;
экологик глобаллашув шароитидаги Ўзбекистон давлат экологик сиёсатининг янги модели экологик муҳитни ҳимоялаш (экологик вазиятни муҳофаза қилиш, экологик муносабатларни оптималлаштириш, экологик муаммоларни бартараф этиш) ва аҳоли экологик маданиятини юксалтириш (экологик тарбия узлуксизлиги ва уйғунлигини таъминлаш, воситаларини такомиллаштириш) механизмларини муммиллийликка хос модернизациялаш зарурияти исботланган;
Ўзбекистондаги экологик муҳит экологик вазиятнинг меъёр даражасида сақлангани, экологик муносабатларнинг миллийлик ва умуминсонийлик, анъанавийлик ва замонавийлик уйғунлигида, экологик муаммолар комплекс назоратлаштирилганлигида кечаётгани далиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Экологик глобаллашув ва унинг Ўзбекистондаги экологик сиёсатга таъсири билан боғлиқ муаммоларни тадқиқ қилиш борасида олинган илмий натижалар асосида:
кишилик жамиятидаги иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, ижтимоий, маданий глобаллашув фонида аён бўлган интеграцион ва унификацион жараёнлар “инсон-табиат” муносабатларида экологик глобаллашув тенденциясини келтириб чиқаргани фалсафанинг детерминизм таълимоти ҳамда ер ва сув ресурслари, иқлим, ўсимликлар ва ҳайвонот дунёси, қайта тикланмас ресурслардан фойдаланиш, “биомасса-техномасса” алоқадорлигидаги глобал ўзгаришлар Ўзбекистондаги экологик вазият, экологик муносабатлар ва экологик муаммолар атрибутларини жаҳон экотизимига унификациялаштирганига доир назарий хулосалар, таклиф ва тавсияларидан Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг маънавий-маърифий тарғибот тадбирларининг дастур сенарийларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2021 йил 26 октябрдаги 2-13-23-2656-сон маълумотномаси). Натижада талаба-ёшларнинг атроф-муҳитга доир билимларини ошириш ва экологик маданиятини юксалтиришга хизмат қилган;
Ўзбекистонда давлат экологик сиёсатининг стратегик асослари миллий манфаатлар устуворлиги, умуминсоний ва миллий манфаатлар уйғунлиги, минтақавий экологик ҳамкорлик устуворлиги, халқаро экологик муносабатларга интилиш, ташкилий-институционал тизимни такомиллаштириш, Орол муаммосига халқаро ҳамжамият эътиборини қаратиш билан боғлиқлигига доир назарий хулосалар, таклиф ва тавсияларидан “КХА-8-110-2015. Юқори ҳосилли, янги истиқболли, маҳаллий ва четдан келтирилган мева ва узум навларини Қашқадарё вилоятида ўрганиш ва ажратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада белгиланган вазифалар ижросини бажаришда фойдаланилган (Академик Махмуд Мирзаев номидаги Боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 20 январдаги 2-сон маълумотномаси). Натижада минтақавий экологик ҳамкорлик устуворлигини таъминлашга ва ташкилий-институционал тизимни такомиллаштиришга хизмат қилган;
экологик глобаллашув шароитидаги Ўзбекистон давлат экологик сиёсатининг янги модели экологик муҳитни ҳимоялаш (экологик вазиятни муҳофаза қилиш, экологик муносабатларни оптималлаштириш, экологик муаммоларни бартараф этиш) ва аҳоли экологик маданиятини юксалтириш (экологик тарбия узлуксизлиги ва уйғунлигини таъминлаш, воситаларини такомиллаштириш) механизмларини умуммиллийликка хос модернизация қилишга доир амалий тавсиялардан Ўзбекистон Экологик партиясининг дастурий вазифаларини, 2019 йил Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва халқ депутатлари маҳаллий кенгашлари сайловолди дастурини ҳамда 2021 йил Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловидаги партия номзодининг сайловолди дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Экологик партиясининг 2022 йил 16 мартдаги 03/50-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Экологик партиясининг сайловолди дастурларини қабул қилишга ва мамлакатимиз атроф-муҳитини барқарорлаштиришда муҳим назарий-амалий манба сифатида хизмат қилган;
Ўзбекистондаги экологик муҳит экологик вазиятнинг меъёр даражасида сақлангани, экологик муносабатларнинг миллийлик ва умуминсонийлик, анъанавийлик ва замонавийлик уйғунлигига асослангани, экологик муаммоларнинг назорат остида бўлгани билан тавсифланишига доир назарий хулосалар, таклиф ва тавсияларидан Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг “Файзли кун” номли телекўрсатуви дастур сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2021 йил 23 ноябрдаги 12-15/356-сон маълумотномаси). Натижада фуқароларнинг экологик дунё қараши ҳамда салоҳиятини юксалтириш каби вазифаларни амалга ошириш имкониятларини янада кенгайтиришга хизмат қилган.
