Sayt test rejimida ishlamoqda

Олтиев Азим Тўйқуловичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ёғ ва мойлар аралашмасини переэтерификациялаш технологиясини унумли катализаторлардан фойдаланиб такомиллаштириш», 02.00.17 – Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.DSc/Т275.
Илмий маслаҳатчи: Мажидов Қахрамон Ҳалимович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро муҳандислик-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро муҳандислик-технология институти, DSc.03/28.02.2022.Т.101.01.
Расмий оппонентлар: Артиков Аскар Артикович, техника фанлари доктори, профессор; Тиллаева Гулнора Ўринбаевна, техника фанлари доктори, профессор; Аҳмедов Азимжон Нормўминович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Умумий ва ноорганик кимё институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёғ ва мойлар аралашмасини переэтерификациялаш технологиясини унумли катализаторлардан фойдаланиб такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
катализаторлар сифатида натрий метилати ва этилатидан фойдаланиб, ёғ ва мойларни переэтерификациялаш технологиясини такомиллаштириш усуллари илмий ва назарий жиҳатдан асосланган, катализаторларнинг фаоллиги 95-98%, переэтерификациялаш қобилияти 100% га таъминланиши исботланган;
янги авлод катализаторларида переэтерификацияланган овқатбоп ёғлар таркибида политўйинмаган ёғ-кислоталари миқдорини 55-65% га, технологик жараённи селективлигини 95-100%, давомийлигини 45-120 минутда амалга ошириб, эриш ҳарорати 31-34%, қаттиқлиги 220-240 г/см бўлган овқатбоп ёғларни ишлаб чиқариш усули яратилган;
ёғ ва мойларни самарали натрий этилат катализаторида молекуляр ва молекулалараро переэтерификациялаш жараёнида овқатбоп ёғлар учглицеридларида ёғ кислоталарини sn-1, sn-2 ва sn-3 ҳолатларидаги жойлашуви аниқланган;
переэтерификациялаш технологиясида олинадиган овқатбоп ёғларни қўллаб, мақсадли маргаринларни ёғлилик миқдорини 65-82% га таъминлаб, тайёр маҳсулотларни ошириш, турларини кенгайтириш ва озиқавий қийматини ошириш усуллари яратилган;
омега-3 ёғ табиатли, таркибида политўйинмаган ёғ кислоталарининг 25-28% миқдори, ёғлилиги 82,5% бўлган каталитик усулда переэтерификацияланган ёғларнинг юқори сифат кўрсаткичлари ва озиқавий хавфсизлиги исботланган;
таркибида 40-45% миқдорда политўйинмаган ёғ кислоталарига эга бўлган переэтерификацияланган ёғлардан фойдаланиб, ёғлилик даражаси 65-82,5% бўлган мақсадли маргаринларнинг янги навлари яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ёғ ва мойлар аралашмасини переэтерификациялаш технологиясини унумли катализаторлардан фойдаланиб такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ишлаб чиқариш шароитида натрий этилат катализаторида ёғ ва мойлар аралашмасини переэтерификациялаш технологияси “Тошкент ёғ-мой комбинат” АЖда жорий этилган (Ўзёғмойсаноат уюшмасининг 2022 йил 25 апрелдаги KC/3-343-сон маълумотномаси). Натижада, переэтерификацияланган ёғларни ишлаб чиқариш жараёнида амалда қўлланилаётган натрий метилат катализатори ўрнига таннархи арзон бўлган   натрий этилат катализаторидан фойдаланиб сифати юқори бўлган ёғ-мой маҳсулоти олиш имконини берган.
переетерификациялаш технологиясида ўсимлик мойи-қаттиқ ёғлар ва овқатбоп саломасларининг нисбатлари 30-35:15-30:35-55 миқдори “Тошкент ёғ-мой комбинат” АЖда амалиётига тадбиқ қилинган (Ўзёғмойсаноат уюшмасининг 2022 йил 25 апрелдаги KC/3-343-сон маълумотномаси). Натижада, ёғлилиги 70-82,5% бўлган маргарин ўрнига юқори сифатли ва озиқавий хавфсиз 65-82,5% ли  маргарин маҳсулотлари ишлаб чиқариш имконини берган;
ишлаб чиқариш шароитида 5-15% ресурс ва 7-12% энергия тежовчи технологияси “Тошкент ёғ-мой комбинат” АЖ амалиётига жорий этилган (Ўзёғмойсаноат уюшмасининг 2022 йил 25 апрелдаги KC/3-343-сон маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқариш унумдорлиги ошиб йиллига 350 миллион сўм иқтисодий самара олиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish