Алмаматов Бахромжон Ўктамовичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида
фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Картошка ва бататнинг ўсиш-ривожланишига абиотик омиллар таъсирини бошқаришнинг физиологик-биотехнологик хусусиятлари», 03.00.12 - Биотехнология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/В530.
Илмий раҳбар: Қўшиев Ҳабибжон Ҳожибобоевич, биология фанлари доктори, профессор.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03.30.02.2021.B.72.02.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг селекция ютуғига патенти: бататнинг “ГулДУ-2” нави (NAP 00324), “ГулДУ-3” нави (NAP 00335) “Мирзачўл” нави (NAP 00336), “Сирдарё” нави (NAP 00337).
II. Тадқиқотнинг мақсади батат ва картошканинг тупроқ-иқлим шароитга мос навларини танлаш, яратиш ва биотехнологик усуллар асосида патогенсиз кўчатларини олишни йўлга қўйишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
батат ва картошка навларини биотехнологик (in vitro) кўпайтиришда оптимал шароити ишлаб чиқилган ҳамда озуқа муҳити таркибида фитогормонларнинг максимал стимуляцион концентрацияси ва оптимал нисбатлари аниқланган;
танлаб олинган батат ва картошка навларини микроклонлашда озуқа муҳити таркибининг оптимал шароитлари аниқланган;
In vitro шароитида микроклонлаш услуби ёрдамида олинган ва тупроққа кўчириб ўтказилган батат кўчатларида транспирация жараёни ҳамда фотосинтетик пигментлар миқдори ўзгаришига кўра адаптация динамикаси аниқланган;
биотехнологик усуллар ёрдамида бататнинг NAP 00324-ГулДУ-2; NAP 00335-ГулДУ-3; NAP 00336-Мирзачўл; NAP 00337-Сирдарё навлари яратилган;
яратилган батат навларини етиштириш ва ҳосилдорлиги бўйича иқтисодий самарадолик кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Картошка ва бататнинг ўсиш-ривожланишига абиотик омиллар таъсирини бошқаришнинг физиологик-биотехнологик хусусиятларини аниқлаш бўйича олинган натижалар асосида:
бататнинг яратилган NAP 00324 ГулДУ-2, NAP 00335 ГулДУ-3, NAP 00336 Мирзачўл ва NAP 00337 Сирдарё навлари Сирдарё вилоятининг “Асл анор” фермерлар корпорацияси, Андижон вилоятининг “Найнаво оқшоми” фермер хўжалиги, Республика картошкачилик маркази экин майдонларида экилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 21 январдаги 89-03-351-сон маълумотномаси). Натижада, яратилган батат навлари асосида уруғчилик тизимини ташкил этиш имконини берган;
бататнинг яратилган ва истиқболли қишлоқ хўжалиги экинлари сифатида давлат реестрига киритилган ГулДУ-2, ГулДУ-3, Мирзачўл ва Сирдарё янги навлари Сирдарё ва Андижон вилоятлари тупроқ-иқлим шароитига мос ноанъанавий қишлоқ хўжалиги экини сифатида экилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги 02/029-2577-сон маълумотномаси). Натижада, Сирдарё ва Андижон вилоятлари шароитида экин майдонарида батат етиштиришни йўлга қўйиш ҳамда ҳосилдорлигининг иқтисодий самарадорлик кўрсаткичларини ишлаб чиқиш имконини берган.