Бекмуродов Хумойиддин Тожиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Унумдорлиги паст ерларда ғўза ва ҳамкор экинларнинг суғориш тартибини ишлаб чиқиш (Сирдарё вилояти тупроқ иқлим шароитида)”, 06.01.02 - Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Qx494.
Илмий раҳбар: Шадманов Джамалиддин Қазақджанович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Норқулов Усмон, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Камилов Бахтиёр Султонович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Андижон қишлоқ қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сирдарё вилоятининг унумдорлиги паст ерларида ғўза ва ҳамкор (мош ва соя) экинларини суғориш тартибларини, ҳамда тупроқ унумдорлигини ошириш, пахта ва дуккакли дондан юқори ва сифатли ҳосил етиштириш агротехникасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор, унумдорлиги паст ўтлоқи бўз тупроқларда ғўза ва ҳамкор экинларни суғориш тартибларига, ЧДНСга нисбатан 65-65-60, 70-70-60 ва 75-75-60%, боғлиқ ҳолда тупроқнинг агрофизикавий хоссаларида хажм массаси 0,02 г/см3, 0,05 г/см3 ва 0,08 г/см3 гача ўзгариши аниқланган;
 унумдорлиги паст бўлган ерларда ғўза ва ҳамкор экинларнинг мақбул суғориш тартиби ЧДНСга нисбатан 75-75-60% бўлганда 0-2-0 тизимда мавсум давомида 1545 м3/га меъёрда суғориш мақбуллиги аниқланган;
ғўза ҳамда мош ва соя ҳамкор экин сифатида етиштирилганда уларни ўсиши, ривожланиши, ҳосил тўплаши ҳамда тола сифат кўрсаткичлари суғориш тартибларига (ЧДНСга нисбатан 65-65-60, 70-70-60 ва 75-75-60 фоизда) боғлиқлиги исботланган;
ғўза ва ҳамкор экинлар етиштирилган майдонда мавсумий сув баланси кўрсаткичи ва бир центнер ҳосил олиш учун сарфланган сув миқдори 128,9 -144,3 м3/ц ташкил этиши аниқланган;
унумдорлиги паст ерларда ғўза ва ҳамкор экинларни етиштириш агротехникасининг иқтисодий самарадорлиги ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сирдарё вилоятининг унумдорлиги паст, шўрланишга мойил ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида ғўзани мош ва соя билан ҳамкор етиштиришда суғориш агротехнологиясини ишлаб чиқиш бўйича ўтказилган тадқиқотлар асосида:
“Сирдарё вилояти шароитида унумдорлиги паст ерларда ғўза ва ҳамкор экинлардан юқори ва сифатли ҳосил олиш бўйича” тавсиянома тасдиқланган ва Ўзбекистон Республикаси интелектуал мулк агентлигининг “Унумдорлиги паст ерларда ғўза ва ҳамкор экинларни суғориш агротехнологияси” (-IP-CENTER №0001384) гувоҳномаси олинган (Ўзбекистон республикаси сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 13 декабрдаги 03/27-3613-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома ғўзани мош ва соя билан ҳамкор экиш бўйича қўлланма сифатида ишлаб чиқаришда фермер ва кластерларда фойдаланиб  келинмоқда;
ғўзанинг “Султон” навини ҳамда ҳамкор экин мошнинг “Маржон” навлари билан парваришлаш агротехнологияси Сирдарё вилоятининг Гулистон туманидаги “Янги Зафар” ф/х 11 га, “Олтин Ўрда” ф/х 15 га, жами 26,0 га майдонга жорий этилган (Ўзбекистон республикаси сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 13 декабрдаги 03/27-3613-сон маълумотномаси). Натижада, суғориш сувлари тежалишига эришилган ҳамда пахтадан-2,5 ц/га, мошдан-4,6 ц/га қўшимча ҳосил олишга эришилган;
ғўзанинг “Султон” навини ҳамда ҳамкор экин  соянинг “Нафис” навлари билан парваришлаш агротехнологияси Сирдарё вилоятининг Гулистон туманидаги “Мега Макс ҳамкор” ф/х 12,5 га майдонга жорий этилган (Ўзбекистон республикаси сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 13 декабрдаги 03/27-3613-сон маълумотномаси). Натижада фермер ҳўжалигида пахтадан 2,5 ва соядан-6,7 ц/га қўшимча ҳосил олиниб, шартли соф фойда 7566,3 минг сўмни ташкил этиб, иқтисодий самарадорлик экинлар бўйича 12-18 фоизга, рентабеллик даражаси 12-26 фоизга юқори бўлишига эришилган.