Абдуллоев Обиджон Шахабидиновичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Artemisia annua L. ўсимлиги ва ферроцен асосида халқ табобатида қўлланиладиган биологик фаол  бирикмалар олиш ва уларни синфлаш», 02.00.09 – Товарлар кимёси, 14.00.41 – Халқ табобати (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.DSc/K135.
Илмий маслаҳатчи: Асқаров Иброҳим Рахмонович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/29.10.2021.К.60.05.
Расмий оппонентлар: Махсумов Абдулхамид Ғофурович, кимё фанлари доктори, профессор; Шамшидинов Исроилжон Тургунович, техника фанлари доктори, профессор, Ахмадалиев Махаммаджон, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Artemisia annua L ўсимлиги кимёвий такибидаги таркибидаги артемизинин ва синтетик органик пероксидларнинг ферроценли ҳосилаларини синтез қилиш, уларнинг биологик фаоллигини аниқлаш, кимёвий таркиби асосида синфлаш, ҳамда  Artemisia annua L ўсимлиги  асосида биологик фаол озиқ-овқат қўшилмаси ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Фарғона водийсида ўсадиган Artemisia annua L, ўсимлиги таркибидаги, макро- ва микроэлементлар, флавоноидлар, артемизинин миқдорлари аниқланган;
Artemisia annua L, ўсимлигидан артемизининни ажратиб олиш усули такомиллаштирилган;
Artemisia annua L, ўсимлигининг ер устки қисмидан ажратиб олинган артемизининнинг 3 та янги ферроценли ҳосилалари синтез қилиниб, уларнинг кимёвий тузилиши 1Н ва 13С ЯМР спектроскопияси билан тасдиқланган;
синтетик пероксидлар – 1,2,4-триоксаланларнинг 4 та янги ферроценли ҳосилалари синтез қилинган ва уларнинг кимёвий тузилиши 1Н ва 13С ЯМР спектроскопияси, масс-спектрометрия усуллари билан исботланган;
синтез қилинган ва Artemisia annua L, ўсимлигида аниқланган моддаларнинг саратонга қарши хусусияти in silico шароитида аниқланган ва 5 та бирикма амалдаги препаратлардан юқори хосса намоён қилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Artemisia annua L. ўсимлиги ва ферроцен асосида халқ табобатида қўлланиладиган биологик фаол бирикмалар олиш ва уларни синфлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
табиий ва синтетик органик пероксидлар ҳамда уларнинг ферроценли ҳосилалари Уйғунлашган тизим қоидаларига мувофиқ синфланиб, уларга ташқи иқтисодий фаолият товарлар номенклатураси бўйича табиий ва синтетик органик пероксидлар учун - 2909 60 000 1, ферроценнинг органик пероксидлар билан ҳосилалари учун - 2942 00 000 7 товар код рақамлари Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2021 йил 29 январдаги 1/16-037-сон маълумотномаси). Натижада, табиий ва синтетик органик пероксидлар ҳамда уларнинг ферроценли ҳосилаларини синфлаш имконини берган;
Artemisia annua L., ўсимлигининг асосида саратонга қарши фаоллиги юқори бўлган “Ўсқар” номли БФҚнинг Ts 303271760-001:2022 рақамли ташкилот стандарти ва ТИ 303271760-001:2022 рақамли технологик йўриқномаси ишлаб чиқилиб, “Олтин водий табиати” МЧЖ томонидан ишлаб чиқариш йўлган қўйилган (Ўзбекистон Республикаси Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати томонидан 2022 йил 22 июньдаги 318/4552-сон; 2022 йил 11 августдаги 318/5193-сон маълумотномалари). Натижада, саратонга қарши самарали озиқ-овқат қўшилмаси ишлаб чиқариш имконини берган;
табиий ва синтетик органик пероксидлар ҳамда ферроцен асосида янги моддалар олиш усулидан Тожикистон миллий университетида илмий-тадқиқот ишларини бажаришда фойдаланилган (Тожикистон миллий университети ҳузуридаги илмий тадқиқот институтининг 2022-йил 16 июндаги 167-сон маълумотномаси). Натижада, ферроценнинг органик пероксидлар билан биологик фаол ҳосилаларини олиш имконини берган.