Ҳакимова Нодира Хайриллоевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқими тупроқларининг агрофизикавий хоссалари ва биологик фаоллиги», 03.00.13 – Тупроқшунослик (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/B223.
Илмий раҳбар: Қурвантаев Рахмонтой, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, РhD.03/30.12.2019.В.05.03.
Расмий оппонентлар: Парпиев Ғофуржон Тохирович, биология фанлари доктори, катта илмий ходим; Қодирова Дилрабо Абдукаримовна, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқимида тарқалган суғориладиган тупроқлар қопламининг ҳозирги ҳолати, агрофизик хоссаларини антропоген омиллар таъсирида ўзгаришини баҳолаш, микробиологик фаоллигини тавсифлаш ҳамда физикавий, кимёвий хоссаларини яхшилашга оид тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқимида тарқалган суғориладиган тупроқлар агрофизикавий хоссалари ва биологик фаоллигининг антропоген омил таъсирида ўзгариши аниқланган;
суғориладиган турли тип тупроқларнинг ҳозирги умумий физик, сув-физик, физик-механик ва кимёвий хоссалари ҳамда содир бўлаётган эволюцион жараёнлар ўзгариши механизми илмий асосланган;
деҳқончилик таъсирида Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқими суғориладиган тупроқларнинг кимёвий, физикавий хоссалари, мелиоратив ҳолати ва микробиологик фаоллиги ўзгариши аниқланиб, унумдорлик даражаси баҳоланган;
Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқимида тарқалган суғориладиган тупроқлари агрофизикавий, кимёвий ва бошқа хоссаларини ҳисобга олган ҳолда унумдорлиги сифат жиҳатдан табиий баҳоланган, унумдорлик даражаси ва иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Зарафшон дарёси қуйи ва ўрта оқими тупроқларининг агрофизикавий хоссалари ва биологик фаоллигини суғориш таъсирида ўзгариши бўйича олинган натижалар асосида:
Бухоро ва Навоий вилоятлари суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларидан оқилона ва самарали фойдаланишни ташкил этиш, тупроқ унумдорлигини сақлаш, қайта тиклаш ва ошириш ҳамда қишлоқ хўжалиги экинларидан юқори ҳосил олиш учун мажмуавий агротехник, агрокимёвий, агромелиоратив тадбирлар амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 14 октябрдаги 06/022-4195-сон маълумотномаси). Натижада, қишлоқ хўжалиги экинларининг ҳосилдорлиги, тупроқ унумдорлигини ошириш ва баҳолаш имконини берган;
Бухоро вилоятининг “Азим Шофиркон юлдузи”, “Мирзо Жамшид”, “Бахтишод Амон Замини” ва Навоий вилоятининг “Янги аср”, “Каримов Розиқ” фермер хўжаликларида тарқалган тупроқлар учун илмий-тадқиқот ишлари натижалари асосида 267,3 гектар майдоннинг 1:10000 масштабли хариталари тузилган ҳамда амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 14 октябрдаги 06/022-4195-сон маълумотномаси). Натижада, ер майдонларини табақалаштириб суғориш, шўр ювиш, ўғитлаш ва тупроққа физик етилганлик ҳолатида ишлов бериш ва унумдорлигини оширишда қўлланма сифатида хизмат қилган;
Бухоро ва Навоий вилоятларининг “Азим Шофиркон юлдузи”, “Мирзо Жамшид”, “Бахтишод Амон Замини” ва Навоий вилоятининг “Янги аср”, “Каримов Розиқ” фермер хўжаликлари ер майдонлари тупроқларининг хоссалари, мелиоратив ва микробиологик ҳолати яхшиланишига, унумдорлиги ошишига оид ишлаб чиқилган тавсиялар амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги 2021 йил 14 октябрдаги 06/022-4195-сон маълумотномаси). Натижада, тупроқ унумдорлигини ошириш ҳамда қишлоқ хўжалиги экинларидан юқори ҳосил олиш учун чора-тадбирларни белгилашда қўлланма сифатида хизмат қилган ва агрофизикавий, микробиологик, мелиоратив ҳолати ёмон тупроқларнинг унумдорлик даражаси кўтарилган, ғўзадан гектарига 3-5 центнер қўшимча ҳосил олиниб, рентабеллик даражаси юқори бўлиш имконини берган.