Таумуратова Гоззал Наурызбаевнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Жанубий Оролбўйи аҳолисининг қандли диабет билан касалланишини прогноз қилишнинг экологик тамойиллари», 03.00.10–Экология (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/B38.

Илмий раҳбар: Мамбетуллаева Светлана Мирзамуратовна, биология фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Микробиология институти ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.B.38.01.

Расмий оппонентлар: Разаков Рустам Мажитович, география фанлари доктори, профессор; Матчанов Азат Таубалдиевич, биология фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Жанубий Оролбўйи аҳолисининг қандли диабет билан касалланишини прогноз қилишнинг экологик тамойилларини  ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотининг илмий янгилиги: қуйидагилардан иборат:

Жанубий Оролбўйи экологик ҳолатини аҳолини I тип қандли диабет билан касалланишга таъсири баҳоланган;

аҳолиси орасида яшаш ҳудудининг экологик ҳолатини ҳисобга олган холда I тип қандли диабетнинг эпидемиологик кўрсатгичлари (тарқалганлиги, касалланиш даражаси) аниқланган;

Оролбўйи аҳолиси орасида ҚД ривожланишининг инициациясига антропоген ифлосланиш юқори даражаларининг таъсири очиб берилган;

илк бор Жанубий Оролбўйи шароитида аҳолининг қандли диабет билан касалланишини прогнозлашнинг экологик тамойиллари ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Жанубий Оролбўйи аҳолисининг қандли диабет билан касалланишини прогноз қилишнинг экологик тамойиллари бўйича олинган натижалар асосида:

қандли диабетни келтириб чиқарувчи экологик омилларнинг хавфлилик даражаси бўйича маълумотлар эндокринология диспансерига жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2016 йил 18 июлдаги 288-сон маълумотномаси). Натижада экологик жиҳатдан ноқулай ҳудудлардаги I тип қандли диабет билан касалланган болалар ва ўсмирларни реабилитация қилиш имконини берган;

Жанубий Оролбўйи минтақасида қандли диабет касаллиги учун хавфли бўлган антропоген хавфли худудлар бўйича маълумотлар табиатни муҳофаза қилиш фаолиятига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2016 йил 17 августдаги МА-01/13-1353-сон маълумотномаси). Натижада атроф-муҳит параметрларининг маълумотлар реляция базасини яратиш ва биосфера объектларини экологик мониторинг қилиш имконини берган.