Sayt test rejimida ishlamoqda

Бойназарова Нигора Исмоиловнанинг
фалсафа доктори  (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек фольклоршунослиги  терминологияси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2022.2.PhD/Fil778.
Илмий раҳбар: Юлдашев Иброҳим Жўраевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Каримов Суюн  Амирович, филология фанлари доктори, профессор; Собиров Абдулхай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона  давлат  университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий  аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек фольклоршунослиги терминоло-гиясининг тил тизимида тутган ўрнини аниқлаш, соҳа терминологиясининг шаклланиш манбалари, тараққиёт босқичлари ва йўллари, семантик ҳамда структур хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги.
фольклоршунослик терминологиясида терминлашув, детерминлашув ва транстерминлашув жараёнларидаги умумхалқ тилидаги сўзларнинг терминга айланиши, терминнинг умумхалқ лексикасига ўтиши каби ҳодисаларнинг моҳияти очиб берилган;
фольклоршунослик терминлари ўртасидаги парадигматик муносабат турларининг синонимик, антонимик, полисемик, омонимик, гипонимик, партонимик турлари аниқланиб, уларнинг ўзбек фолькоршунослик терминологияси  тизимида  амал  қилиш  қонуниятлари  ойдинлаштирилган;
ўзбек тилидаги фольклоршунослик терминларининг ички ва ташқи манбалар асосида ҳосил бўлишининг семантик ҳамда синтактик усуллари далилланиб, терминларнинг бир ва бир нечта компонентли тузилиши аниқланган;  
фольклоршунослик терминологиясида терминлашув, детерминлашув ва транстерминлашув жараёнларидаги умумхалқ тилидаги сўзларнинг терминга айланиши, терминнинг умумхалқ лексикасига ўтиши каби ҳодисаларнинг моҳияти очиб берилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек фольклоршунослик терминларининг лингвистик хусусиятларини тадқиқ этишда олинган илмий-назарий натижалар асосида:
фольклоршунослик терминологиясида терминлашув, детерминлашув ва транстерминлашув жараёнларидаги умумхалқ тилидаги сўзларнинг терминга айланиши, терминнинг умумхалқ лексикасига ўтиши каби ҳодисаларнинг моҳияти очиб берилганлигига оид илмий-назарий қарашлардан Ўзбекистон  Республикаси  Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф1-005 “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги  тарихини тадқиқ  этиш” (2017-2020 йй.) мавзусидаги  фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022 йил 1 февралдаги 17.01/39-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа иши фольклоршунослик терминлари бўйича муайян билимлар билан бойитилган;
фольклоршунослик терминлари ўртасидаги парадигматик муносабат турларининг синонимик, антонимик, полисемик, омонимик, гипонимик, партонимик турлари аниқланиб, уларнинг ўзбек фолькоршунослик терминологияси  тизимида  амал  қилиш  қонуниятлари  ойдинлаштирилганлигига оид хулосалардан “Бахшилар баёти”, “Адабий жараён” телекўрсатуви ва радиоэшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган ёритилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022 йил 17 январдаги 04/36/90-сон маълумотномаси). Натижада телекўрсатув ва радиоэшиттириш дастурлари янги материаллар, илмий асосланган далиллар билан тўлдирилган;
ўзбек тилидаги фольклоршунослик терминларининг ички ва ташқи манбалар асосида ҳосил бўлишининг семантик ҳамда синтактик усуллари далилланиб, терминларнинг бир ва бир нечта компонентли тузилиши аниқланган натижалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси “Шеърият ҳамда адабий танқид” кенгаши  йиғилишларида,  шунингдек,  “Онажоним-шеърият” тўгарагида, адабий кечалар ҳамда ижодкор ёшлар билан учрашувларда фойдаланилган (Ўзбекистон  Ёзувчилар  уюшмасининг  2022 йил 15 январдаги 01/03/48-сонли маълумотномаси). Натижада ушбу йиғинлар, кечалар ва адабий тўгараклар фаолияти мазмунан бойитилган.
ўзбек фольклоршунослиги терминларининг қўлланиш хусусиятлари ҳамда терминларнинг аффиксация, композиция, семантик ва синтактик усулларда ҳосил бўлиши ҳамда уларнинг терминлашув  ва детерминлашуви ҳақидаги назарий қарашлар ва амалий тавсияларидан  2018-2020  йилларга  мўлжалланган  БВ-Атех-2018 (143) рақамли “УзНутқ   Синтезатор”   мавзуидаги амалий грант лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 14 мартдаги 04/1-463-сон маълумотномаси).  Натижада  лойиҳанинг нутқий бирликларни дастурлашга оид илмий-назарий таҳлили билан боғлиқ қисми янада мукаммаллашган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish