Абдиева Матлуба Шукуровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ва унинг антропоген омиллар таъсирида ўзгариши», 11.00.03-Қуруқлик гидрологияси. Сув ресурслари. Гидрокимё (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Gr48.
Илмий раҳбар: Нишонов Баҳриддин Эркинович, техника фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти, DSc.27/30.12.2019.Gr.47.01.
Расмий оппонентлар: Хикматов Фазлиддин Хикматович, география фанлари доктори, профессор; Хайдаров Сафарбой Абдирашитович, география фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ва унинг антропоген омиллар таъсирида ўзгаришларини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Зарафшон дарёси гидрокимёвий режимининг хусусиятлари унинг асосий ташкил этувчилари - минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар бўйича аниқланган;
Зарафшон дарёсининг Ўзбекистон қисми гидрокимёвий режимининг гидрологик режимга боғлиқлиги статистик баҳоланган;
Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ва суви сифатининг кўрсаткичлари, жумладан, минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар, оғир металлар, пестицидлар миқдорининг антропоген таъсир натижасида ўзгаришлари аниқланган;
Зарафшон дарёси сувининг сифатига таъсир кўрсатувчи асосий манбалар ва дарё суви сифатининг дарё узунлиги бўйлаб ўзгаришлари аниқланган;
Зарафшон дарёси сув ресурсларидан сув сифати ва минераллашувига кўра ирригация ва бошқа мақсадларда комплекс фойдаланиш имкониятлари баҳоланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ва унинг антропоген омиллар таъсирида ўзгариши бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Зарафшон дарёси гидрокимёвий режимининг асосий ташкил этувчилари – минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар бўйича аниқланган хусусиятлари маълумотлари Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказида Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ҳолатини ва дарё узунлиги бўйича дарёни ифлосланиш даражасини ва манбаларини аниқлашда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказининг 2022 йил 8 апрелдаги 06-08/01-9-сон маълумотномаси). Натижада, дарё гидрокимёвий режими ҳолати ҳақидаги маълумотларга аниқлик киритиш имконини берган;
Зарафшон дарёсининг Ўзбекистондан оқиб ўтувчи қисмидаги гидрокимёвий режимининг гидрологик режимга боғлиқлигини статистик баҳолаш маълумотлари Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказида минерализация миқдорининг йиллар, ойлар ва сув режими фазалари бўйича ўзгаришларни аниқлашда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказининг 2022 йил 8 апрелдаги 06-08/01-9-сон маълумотномаси). Натижада, дарёнинг гидрологик режими асосида унинг гидрокимёвий режимидаги ўзгаришларни аниқлаш имконияти яратилган;
Зарафшон дарёси гидрокимёвий режими ва суви сифатининг кўрсаткичлари, жумладан минерализация, асосий ионлар, биоген ва органик моддалар, оғир металлар, пестицидлар миқдорининг антропоген таъсир натижасида ўзгаришлари маълумотлари ҳамда Зарафшон дарёсининг кўп йиллик гидрокимёвий маълумотлар электрон базаси ва дарёнинг сув сифати ҳақида ГАТ технологиялари ёрдамида яратилган хариталардан Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказида дарё суви сифати тўғрисида ҳисоботлар тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати марказининг 2022 йил 8 апрелдаги 06-08/01-9-сон маълумотномаси). Натижада, дарё сувнинг сифати ҳақидаги маълумотларни тайёрлаш ва сув сифатини баҳолаш натижаларини тақдим этиш  самадорлигини ошириш имконини берган;
Зарафшон дарёсининг суви сифатига таъсир кўрсатувчи асосий манбалар ва сув сифатининг дарё узунлиги бўйлаб ўзгаришлари ҳақидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси тизимида Зарафшон дарёси ҳавзасида атроф-муҳит ҳолатини баҳолашда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2022 йил 11 апрелдаги 875–сон маълумотномаси). Натижада, Зарафшон дарёси сув сифатига таъсир этадиган манбаларнинг салбий таъсирини камайтириш бўйича зарур чора-тадбирлар режаларини ишлаб чиқиш ва уларни амалга ошириш имконини берган;
Зарафшон дарёси узунлиги бўйича сув ресурсларидан сув сифатига кўра ирригация мақсадларида ва комплекс баҳолаш бўйича натижалар Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси тизимида Зарафшон дарёси сувидан турли мақсадларда фойдаланишни режалаштиришда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2022 йил 11 апрелдаги 875–сон маълумотномаси). Натижада, Зарафшон дарёси сув ресурсларидан муайян мақсадларда фойдаланиш самарадорлигини ошириш имконини берган.