Шаропов Рамзиддин Нажмиддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инновацион технологияларни қўллаш орқали лалми ерларни мониторинг қилиш ишларини такомиллаштириш (Қашқадарё вилояти мисолида)”, 06.01.10 - Ер тузиш, кадастр ва ер мониторинги (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Qx648.
Илмий раҳбар: Тураев Руҳиддин Амирқулович, ехника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: «Ўздаверлойиҳа» давлат-илмий лойиҳалаш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Давлат аграр университети, PhD.05/04.03.2022.Qx.13.03.
Расмий оппонентлар: Сафаров Эшкабул Юлдашович, техника фанлари доктори, профессор; Қурвантоев Рахмонтой, қишлоқ хўжалик фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: «ТИҚХММИ» миллий тадқиқотлар университети Бухоро табиий ресурсларни бошқариш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади лалми ерлар ер мониторинги таҳиллари асосида илмий, услубий ва амалий таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қашқадарё вилояти ер фонди лалми ерлар тоифаси майдони сўнги 20 йилда (2000-2020 йй.) 28 300 гектарга ортганлиги, бунда ҳудуднинг табиий иқлим ва лалми ерлар хусусиятларига боғлиқлиги асосланган;
Leica FlexLine TS02 plus маркали электрон тахеометр ҳамда i70 GPS маркали қурилмалари ёрдамида лалми ерлар ҳудудининг 3D ўлчамли моделини тузиш орқали аниқ ер ҳисобини юритиш мумкинлиги асосланган;
сунъий йўлдош ↔ «Ергеопортал» тизими ↔ геодезик ўлчаш ↔ учувчисиз учиш қурилмалари механизми асосида лалми ерлар мониторингини юритиш асосланган;
лалми ерлар хусусиятларига қараб улардан самарали фойдаланиш бўйича юқори ярим чўл поғонаси минтақасига «қисқа муддатли» (5 йиллик) ва қуйи адир поғонаси минтақасига «ўрта муддатли» (10 йиллик) ва юқори адир поғонасига эса «узоқ муддатли» (20 йиллик) ер тузиш лойиҳалари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Инновацион технологияларни қўллаш орқали лалми ерларни мониторинг қилиш ишларини такомиллаштириш бўйича ўтказилган илмий тадқиқотлар асосида олинган илмий натижалар асосида:
«Лалми ва яйлов ерларида мониторинг юритиш» бўйича илмий-услубий қўлланма ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-yil 17-майдаги 04/30-04/3063-сон маълумотномаси). Натижада, республикадаги мавжуд лалми ва яйлов ерлари мониторингини юритиш, суғорилмайдиган экин ерларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш бўйича илмий-услубий қўлланма бўлиб хизмат қилган.
Қашқадарё вилояти Ғузор тумани Алишер Навоий массивидаги суғорилмайдиган экин ерларининг 2D ўлчамли 1:10 000 масштабли электрон рақамли харитаси ишлаб чиқилиб, амалиётга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-yil 17-майдаги 04/30-04/3063-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу массив учун 3D ўлчамли хариталарни яратишда асос бўлиб хизмат қилган.
Лалми ерларнинг 3D ўлчамли электрон рақамли харитаси ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-yil 17-майдаги 04/30-04/3063-сон маълумотномаси). Натижада, лалми ерларнинг аниқ ҳисобини юритиш ҳамда ер қиялиги ва экспозициясига қараб қишлоқ хўжалиги экинларини тўғри жойлаштириш имконини берган.
Лалми ерлардан фойдаланишда қисқа муддатли (5 йил), ўрта муддатли (10 йил) ва узоқ муддатли (20 йил) ер тузиш лойиҳалари таснифи ишлаб чиқилиб, амалиётга жорий қилинган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-yil 17-майдаги 04/30-04/3063-сон маълумотномаси). Натижада, суғорилмайдиган лалми ерлардан самарали фойдаланишда ердан фойдаланувчилар ва инвесторлар учун хизмат қилган.
«Ўсимликлар дунёси кадастр маълумотлари асосида яйлов ва лалмикор ерлардан фойдаланиш даражасини баҳолаш ва экинларнинг вегетация кўрсаткичларини башоратлашнинг дастурий таъминоти» яратилган ва амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-yil 17-майдаги 04/30-04/3063-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу дастурий таъминот лалми ерлари мониторингини юритиш ишларини муайян даражада автоматлаштириш ҳамда сарф этилаётган ортиқча меҳнат ва маблағларни тежаш имконини берган.