Мусурмонова Шаҳло Илҳомовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Интегратив ёндашув асосида бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантириш” мавзусидаги диссертация 13.00.01-Пeдaгoгикa нaзaрияcи. Пeдaгoгик тaълимoтлaр тaрихи (педагогика фанлари).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3PhD/Ped2692.
Илмий раҳбар Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Жамолдинова Одинахон Расуловна, пeдaгoгикa фaнлaри дoктoри, прoфeccoр.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Caмaрқaнд дaвлaт унивeрcитeти, PhD.03/30.01.2020/.Ped.02.06.
Расмий оппонентлар: Киямов Нишон Садикович, пeдaгoгикa фaнлaри дoктoри, доцент; Кушакова Гулнора Эгамқуловна, пeдaгoгикa фaнлaри бўйичa фaлcaфa дoктoри (PhD), дoцeнт.
Етакчи ташкилот: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади интегратив ёндашув асосида бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор “экологик хавфсизлик” тушунчасига педагогик нуқтаи назардан муаллифлик ёндашуви ишлаб чиқилиб, бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантириш босқичлари мотивацион (ўқувчиларда билимларни ўзлаштиришга интилишни уйғотиш), когнитив (билиш фаолиятини ривожлантириш), информацион (ахборотга йўналганлик, ахборотларни таҳлил қилиш), рефлексив (ўз тушунча ва ҳатти-ҳаракатларни англаш, мустақил таҳлил қилишга ўргатиш) фаолиятини инобатга олган ҳолда аниқлаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантиришда педагогик вазиятларни моделлаштириш, иллюстрациялар намойиш этиш, сюжетли-ролли ўйинлар, видеоэкскурсия, видеотаҳлил каби замонавий интерфаол педагогик технологиялар ҳамда “Экологик хавфсиз мактаб” мультимедиa реcурcлaрининг самарадорлиги аниқланган;
бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларининг шаклланганлик даражасини белгиловчи мезонлар экологик хавфсиз мактаб, экологик хавфсиз маҳалла, экологик хавфсиз ҳудуд тамойиллари асосида табиат компонентлари (атмосфера, ер (тупроқ), қуёш, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси)дан тўғри фойдаланиш, атроф-муҳитга салбий таъсир кўрсатмаслик, экологик хавфнинг олдини олиш каби кўрсаткичларни киритиш орқали такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантириш модели табиатшунослик ва табиий фанларининг она тили ва ўқиш саводхонлиги, математика, тарбия фанлари билан ички ва ташқи, вертикал ва горизонтал интеграциясини таъминлаш, интерфаол ўқув муҳити муносабатлари (ўқитувчи+ўқувчи, ўқувчи+ўқувчи, ўқитувчи+ота-она)га устуворлик бериш ҳамда халқ педагогикасининг дидактик имкониятларини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Интегратив ёндашув асосида бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантириш бўйича илмий натижалар асосида:
бошланғич синфларда ўқитиладиган фанларнинг ички ва ташқи алоқадорлигини интегратив ёндашув асосида таъминлаш орқали ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шаклланганлик даражасини белгиловчи мезонлар ва кўрсаткичлар такомиллаштирилганлиги, интегратив ёндашув асосида бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантиришнинг дидактик хусусиятлари, таълим-тарбия жараёнида ўқувчиларга экологик тарбия бериш орқали экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантиришга оид илмий-амалий тавсиялардан И-ОТ-2019-8-“Умумий ўрта таълим мактабларининг табиий (физика ва биология) фанлари учун янги авлод электрон ўқув-методик қўлланмаларни яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” мавзусидаги инновацион лойиҳада белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институтининг 2022 йил 22 февралдаги 01/15-09/41-сон далолатномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчасини шакллантиришда фанлараро алоқадорликнинг таъминланишига ва методик таъминотнинг такомиллаштирилишига эришилган;
бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантириш, амалий кўникма ва малакаларни ривожлантиришда ота-оналарнинг педагогик маданиятини оширишга оид тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг П3-20170930374-рақамли - “Жамиятда экологик барқарорликни ривожлантириш” мавзусидаги давлат грантида белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 14 майдаги 0209/518-19-сон маълумотномаси). Натижада ота-оналарнинг экологик хавфсизлик маданиятини ривожлантиришга, ўқувчиларда экологик хавфсизлик ҳақидаги тушунчаларини шакллантиришда давлат ва жамоат ташкилотларининг самарали ҳамкорлигига эришилган;
бошланғич синф ўқувчиларида экологик хавфсизлик тушунчаларини шакллантиришда таълим муассасалари билан жамоат ташкилотлари ҳамкорлигини таъминлаш, экологик хавфсизлик тушунчаларининг ҳуқуқий асосларини яратиш бўйича илмий-амалий тавсиялар “Аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш масалалари қўмитасининг 2022 йил 18 апрелдаги 04/12-10/1613-сон маълумотномаси). Натижада аҳолининг, жумладан ота-оналар ва болаларнинг экологик маданиятини юксалтиришга, инсон саломатлигига, табиатга зарар етказмаслик, келтирадиган экологик хавфнинг олдини олишнинг ҳуқуқий асослари мустаҳкамланган.