Mavlonova Nargiza Alisherovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Ingliz, rus va o‘zbek tillarida tillararo frazeologik muvofiqliklar”, 10.00.06 – “Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik” (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4.PhD/Fil472.
Ilmiy rahbar: Mamatov Abdi Eshonqulovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat chet tillar instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Samarqand davlat chet tillar instituti, PhD.03/30.12. 2019.Fil/Ped.83.01.
Rasmiy opponentlar: Nasrullaeva Nafisa Zafarovna, filologiya fanlari doktori, professor; Usarov Ibroxim Kurpashaevich, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Etakchi tashkilot: Qarshi davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz, rus va o‘zbek tillari misolida tillararo frazeologik muvofiqliklar ko‘lamini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ingliz, rus va o‘zbek tillarida tillararo frazeologik muvofiqlikning struktur-grammatik, stilistik va pragmatik xususiyatlarini aks ettiruvchi lisoniy va madaniyat bilan bog‘liq nolisoniy ko‘rsatkichli belgilari aniqlanib, ularning til jamoasi tomonidan tabiiy tanlanish mezonlari ishlab chiqilgan;
tillararo frazeologik umumiylikning stilistik, lingvokul`turologik hamda pragmatik qatlamga mansub sabablari aniqlanib, ingliz frazeologizmlarning o‘ziga xos xususiyatlarini namoyon qiluvchi ideografik tamoyillari yaratilgan;
tillararo frazeologik muvofiqlarni yuzaga kelishini ta’minlashda milliy-madaniy, kontekst bilan bog‘liq frazeologik kal`kalash eng sermahsul usul ekanligi dalillangan;
lisoniy madaniyat doirasida yuzaga keladigan tillararo frazeologik ekvivalentlarning xalqlar orasida dunyoni obrazli ko‘rishning alohida shakllarining umumiyligi va bir xilligiga asoslangan - milliy, mantiqiy-semiotik va konkret-obrazli shakllarni ko‘zda tutuvchi aksiologik va ko‘p o‘lchovli, madaniy jihatdan muhim ijtimoiy-psixologik tuzilmalar ko‘rinishidagi emotsional xususiyatlari ochib berilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tillararo frazeologik moslik va ekvivalentlarni aniqlashda olingan nazariy takliflar va amaliy natijalari asosida:
ingliz, rus va o‘zbek tillarida tillararo frazeologik muvofiqlikning struktur-grammatik, stilistik va pragmatik xususiyatlarini aks ettiruvchi lisoniy va madaniyat bilan bog‘liq nolisoniy ko‘rsatkichli belgilari aniqlanib ularning til jamoasi tomonidan tabiiy tanlanish mezonlari haqidagi xulosalardan Samarqand davlat chet tillar institutida amalga oshirilgan I-204-4-5 “Ingliz tili mutaxassislik predmetlaridan axborot-kommunikatsion texnologiyalari asosida virtual resurslar yaratish va o‘quv jarayoniga joriy etish” nomli innovatsion loyihaning 4-bandini bajarishda foydalanilgan (Samarqand davlat chet tillar institutining 2020 yil 30 noyabrdagi 3085/30.02.01-son ma’lumotnomasi). Natijada, tillararo frazeologik moslikni tanlash va aniqlash usuli, frazeologik o‘zlashtirish jarayonining asosiy yo‘nalishini aniqlash borasidagi ilmiy yangilik, xulosalar hamda olingan natijalarni qo‘llash imitatsion modellarni muvofiqlashtirish va idrok qilish algoritmini yaratish imkonini bergan;
qiyoslanayotgan tillarda tillararo frazeologik muvofiqlik, frazeologik ekvivalent va analoglarning turlarini ajratishning stilistik va pragmatik nuqtai nazardan tillararo izomorf usullaridan O‘zbekiston milliy universitetining ERASMUS+ dasturining Project № 598340-EPP-1-2018-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP University Cooperation Framework for Knowledge Transfer in Central Asia and China (UNICAC) grant loyihasida belgilangan vazifalarni bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston milliy universitetining 2021 yil 26 yanvardagi 04/11-471-son ma’lumotnomasi). Natijada, badiiy matnlar, kataloglarni ingliz tilidan o‘zbek tiliga tarjima qilishga yo‘naltirilgan magistratura talabalari uchun tashkil etilgan onlayn kurslarning samarasi oshgan;
tillararo frazeologik umumiylikning stilistik, lingvokul`turologik hamda pragmatik qatlamga mansub sabablari aniqlanib, ingliz frazeologizmlarning o‘ziga xos xususiyatlarini namoyon qiluvchi ideografik tamoyillari haqidagi xulosalardan Samarqand davlat chet tillar institutida amalga oshirilgan Evropa Ittifoqining Erasmus+ dasturining 561624-ERR-1-2015-UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS + CBHE IMEP: “O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimi jarayonlarini modernizatsiyalash va halqarolashtirish” nomli innovatsion tadqiqotlar loyihasida belgilangan vazifalarni bajarishda foydalanilgan (Samarqand davlat chet tillar institutining 2021 yil 20 fevraldagi 409/30.02.01-son ma’lumotnomasi). Natijada, chet tillar ta’limini innovatsion g‘oyalarga asoslangan holda tashkil qilishga oid tavsiyalar shakllantirilgan;
lisoniy madaniyat doirasida yuzaga keladigan tillararo frazeologik ekvivalentlarning xalqlar orasida dunyoni obrazli ko‘rishning alohida shakllarining umumiyligi va bir xilligiga asoslangan - milliy, mantiqiy-semiotik va konkret-obrazli shakllarni ko‘zda tutuvchi aksiologik va ko‘p o‘lchovli, madaniy jihatdan muhim ijtimoiy-psixologik tuzilmalar ko‘rinishidagi emotsional xususiyatlari haqidagi xulosalardan Samarqand viloyat teleradiokompaniyasining 2021 yil 2 mart kuni efirga uzatilgan “Ijod gulshani” ko‘rsatuvining navbatdagi sonining ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (Samarqand viloyat teleradiokompaniyasining 2021 yil 12 martdagi 09-01/97-son ma’lumotnomasi) Natijada, ushbu ko‘rsatuv ingliz, rus va o‘zbek tillari misolida tillararo frazeologik muvofiqliklar ko‘lami haqidagi yangi axborot hisobidan boyitilgan.