Ортиқов Носир Тожимуродовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Иккиламчи полимерлар асосида фаоллаштирилган кўмирлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва уларни қўллаш», 02.00.14 – Органик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Т2248.
Илмий раҳбар: Каримов Масъуд Убайдулла ўғли, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология илмий-тадқиқот институти, DSc.16/30.12.2019.К/Т.87.01.
Расмий оппонентлар: Бекназаров Ҳасан Сойибназарович, техника фанлари доктори, профессор; Эшметов Расулбек Жумязович, техника фанлари доктори, етакчи илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иккиламчи полимерлар асосида кимёвий тоза, мустаҳкам, мезо ва микро ғовакли фаоллаштирилган кўмир сорбентларини олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва қўллашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
КУ-2-8 асосида олинган, мезо ва микро ғовак сақлаган фаоллаштирилган кўмир сорбентларининг кул миқдори 0,5% дан кам, углерод миқдори 95% дан кўп ва органик моддаларга нисбатан юқори сорбцион ҳусусиятга эга эканлиги аниқланган;
пахта линти асосида механик мустаҳкамлиги ва сорбцион ҳусусияти юқори бўлган ҳамда йод сони 97% дан кам бўлмаган фаоллаштирилган кўмир сорбентлари олиш усули ишлаб чиқилган;
КУ-2-8 ва пахта линти хомашёсидан фаоллаштирилган кўмир сорбентлари олишнинг оптимал шароитлари аниқланган;
фаоллаштирилган кўмир сорбентларининг сорбцион хусусиятларига, уларни олиш жараёнидаги физик кимёвий  кўрсаткичлари ҳамда дастлабки фаоллаштирувчи моддаларнинг концентрациясининг  таъсири аниқланган;
КУ-2-8 ионити асосида олинган фаоллаштирилган ГС-1 кўмир сорбентининг ўткир заҳарлилик хусусиятлари аниқланди ҳамда ГС-1 кўмир сорбентининг ўткир заҳарлаш кўрсаткичи бир маротаба ошқозонга киритилганда, ўртача ўлим дозаси (LD50) >5000 мг/кг дан юқори эканлиги ва заҳарлилик даражасига кўра VI - заҳарсиз бирикмалар синфига мансуб эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иккиламчи полимерлар асосида фаоллаштирилган кўмирлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва уларни қўллаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
оқова сувларни тозалаш учун иккиламчи полимерлар асосида олинган фаоллаштирилган кўмир сорбентлари «Ўзбекнефтгаз» АЖ «Муборак газни қайта ишлаш заводи»нинг “2022-2025 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати”га киритилган («Ўзбекнефтгаз» АЖ «Муборак газни қайта ишлаш заводи»нинг 2021 йил 15 октябрдаги 10-02/FX-3868-сон маълумотномаси). Натижада, оқова сувларни органик моддалардан тозалаш имконини беради;
импорт қилинаётган техник углерод ўрнини босувчи АУ-60 маркали техник углерод хомашёси “Биринчи резинотехника заводи” МЧЖда амалиётга жорий қилинган («Биринчи резинотехника заводи» МЧЖнинг 2022 йил 21 июндаги 07-866-сон маълумотномаси). Натижада, импорт қилинаётган N660 маркали  техник углеродни маҳаллий АУ-60 маркали углеродга алмаштириш имконини берган.