Очилов Ҳасан Рашидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Ўзгалар мулкини компьютер воситаларидан фойдаланиб талон-торож қилганлик учун жавобгарлик», 12.00.08–Жиноят ҳуқуқи. Ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш. Криминология. Жиноят-ижроия ҳуқуқи (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Yu50.
Илмий раҳбар: Тахиров Фарҳод, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.27.06.2017.Yu.22.01.
Расмий оппонентлар: Зуфаров Рустам Ахмедович, юридик фанлар доктори, профессор; Отажанов Аброржон Анварович, юридик фанлар доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Юристлар малакасини ошириш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзгалар мулкини компьютер воситаларидан фойдаланиб талон-торож қилганлик учун жавобгарликни такомиллаштириш, олдини олиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзгалар мулкини талон-торож қилиш билан боғлиқ жиноятчилик сабаблари, шароитлари, жиноятчи шахси ҳамда уларни олдини олишга оид таклифлар асослантирилган;
компьютер техникаси воситларидан фойдаланиб фирибгарлик содир этиш деганда, молия, банк муассасалари, фондлар ва шу кабиларда бўлган мулкни алдов йўли билан компьютер техникаси воситалари ёрдамида манипуляция қилиш орқали амалга ошириладиган талон-торож тушунилиши тўғрисидаги таклиф асосланган;
компьютер фирибгарлиги компьютер тизимида ишлов берилдиган, тегишли ахборот ташувчиларда сақаланадиган ёки маълумотларни узатиш тармоқлари бўйича бериладиган ахборотни ўзгартириш йўли билан, компьютер тизимига ёлғон ахборот киритиш йўли билан ҳам содир этилиши мумкинлиги тўғрисидаги таклиф асосланган;
агар шахс компьютер техникаси ёрдамида қалбаки ҳужжат тайёрлаб, сўнгра ундан мулкни қўлга киритиш учун фойдаланган бўлса, қилмиш компьютер фирибгарлилиги сифатида баҳоланиши мумкин эмаслиги асосланган;
фирибгарлик жинояти анча миқдорда содир этилганда, энг кам ойлик иш ҳақининг юз бараваридан уч юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки уч йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд уч йилдан беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланиши мақсадга мувофиқлиги ҳақидаги таклиф асосланган.
IV. Диссертацияни амалиётга жорий этилган илмий натижалари.
Ўзгалар мулкини компьютер воситаларидан фойдаланиб талон-торож қилганлик учун жавобгарликга бағишланган натижалари асосида:
ўзгалар мулкини талон-торож қилиш билан боғлиқ жиноятчилик сабаблари, шароитлари, жиноятчи шахси ҳамда уларни олдини олиш масалаларини такомиллаштириш билан боғлиқ қонун ости ҳужжатларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси бош бошқармасининг 2017 йил 1 декабрдаги 7-сон маълумотнома). Ушбу таклифларнинг қабул қилинганлиги ўзгалар мулкини талон-тарож қилиш билан боғлиқ жиноятчиликни олдини олишга кўмаклашади;
компьютер техникаси воситларидан фойдаланиб фирибгарлик содир этиш деганда, молия, банк муассасалари, фондлар ва шу кабиларда бўлган мулкни алдов йўли билан компьютер техникаси воситалари ёрдамида манипуляция қилиш орқали амалга ошириладиган талон-торож тушунилиши тўғрисидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2017 йил 11 октябрдаги 35 сонли янги таҳрирда қабул қилинган “Фирибгарликка оид ишлар бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги қарорида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2017 йил 04 декабрдаги ПЛ-78-17-сон маълумотнома). Ушбу таклифларнинг қабул қилинганлиги компьютер техникаси воситларидан фойдаланиб фирибгарлик содир этишни тўғри ва бир хилда тушунишга кўмаклашади;
компьютер фирибгарлиги компьютер тизимида ишлов берилдиган, тегишли ахборот ташувчиларда сақаланадиган ёки маълумотларни узатиш тармоқлари бўйича бериладиган ахборотни ўзгартириш йўли билан, компьютер тизимига ёлғон ахборот киритиш йўли билан ҳам содир этилиши мумкинлиги тўғрисидаги тўғрисидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2017 йил 11 октябрдаги 35 сонли янги таҳрирда қабул қилинган “Фирибгарликка оид ишлар бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги қарорида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2017 йил 04 декабрдаги ПЛ-78-17-сон маълумотнома). Ушбу таклифларнинг қабул қилинганлиги компьютер техникаси воситларидан фойдаланиб фирибгарлик содир этиш усулларини аниқлашга хизмат қилади;
агар шахс компьютер техникаси ёрдамида қалбаки ҳужжат тайёрлаб, сўнгра ундан мулкни қўлга киритиш учун фойдаланган бўлса, қилмиш компьютер фирибгарлилиги сифатида баҳоланиши мумкин эмаслиги тўғрисидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2017 йил 11 октябрдаги 35-сонли янги таҳрирда қабул қилинган “Фирибгарликка оид ишлар бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги қарорининг 20 бандида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2017 йил 04 декабрдаги ПЛ-78-17-сон хати). Ушбу таклифларнинг қабул қилинганлиги қонунларни амалиётда қўллаш кўникмаларига ижобий таъсир кўрсатади, содир этилган қилмишларни тўғри квалификация қилишга кўмаклашади;
фирибгарлик жинояти анча миқдорда содир этилганда, энг кам ойлик иш ҳақининг юз бараваридан уч юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки уч йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд уч йилдан беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланиши мақсадга мувофиқлиги ҳақидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси жиноят кодекси 168 моддасига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг (2017 йил 26 июлдаги 04/780-сон маълумотномаси). Ушбу таклифлар мазкур жиноятларни содир этган шахсларга адолатли жазо тайинланишига хизмат қилади.
