Sayt test rejimida ishlamoqda

Раҳимов Муҳамад Юнусовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорамоллар иксодидозлари экогенези ва қарши курашнинг самарали чоралари», 03.00.06 - Зоология (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам B2021.3.PhD/V47.
Илмий раҳбарлар: Рўзимуродов Аҳрор Рўзимуродович, ветеринария фанлари доктори, профессор; Мавланов Сабиржан Ибадуллаевич, ветеринария фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ветеринария илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ветеринария илмий-тадқиқот институти, PhD06/29.10.2021.V.139.01.
Расмий оппонентлар: Ғафуров Актам Ғафурович, ветеринария фанлари доктори, профессор; Воҳидова Дилбар Салимовна, ветеринария фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: М.Исаев номидаги Тиббий паразитология илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қорамоллар иксодидозларининг экогенезини ўрганиш ҳамда уларга қарши курашнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш ва амалиётга тадбиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Самарқанд вилоятининг турли биоэкологик ҳудудларида иксод каналарининг Hyalomma, Rhipicephalus, Haemaphysalis, Dermacentor авлодларини тарқалиш даражаси экотопларда 70%, экотонларда 75% эканлиги аниқланган; 
Самарқанд вилояти ҳудудлари бўйича шахсий хўжаликлар қорамолларида паразитлик қиладиган иксод каналаридан Hyalomma ва Rhipicephalus авлоди вакиллари 70%  доминантлик қилиши аниқланган; 
Самарқанд вилоятининг турли биоэкологик ҳудудларида қорамоллар иксодидозларининг мавсумий динамикаси 80% эканлиги аниқланган; 
соғин сигирларнинг сути таркибидаги инсектоакарицид препаратлар қолдиғи биологик усулда 24, 48 ва 72 соат давомида текширилганда қолдиқ билан ифлосланмаслиги аниқланган;
қорамолларнинг иксодидозларига қарши якка тартибдаги пуркаш усули, пиретроид препаратларнинг қўлланилиши бўйича монография ва тавсиянома ишлаб чиқилган;
қорамоллар иксодидозларига қарши инсектоакарицид, яъни суми-альфа, дельтаметрин, каратин-10 препаратлари юқори (95-100 %) терапевтик самарага эга эканлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорамоллар иксодидозлари экогенези ва қарши курашнинг самарали чоралари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида: 
Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги Давлат ветеринария Бош бошқармаси томонидан 2015 йил 14 октябрда «Маҳаллий Суми-альфа инсектоакарицидининг чорвачиликда экто- ва эндопаразитларга ҳамда хавфли трансмиссив касалликларнинг “вектор” тарқатувчиларига қарши курашда қўлланилиши» бўйича тавсиянома ва 2016 йил 15 ноябрда «Йирик ва майда шохли ҳайвонлар, от ва туялар эктопаразитларига қарши курашиш тўғрисида» йўриқнома тасдиқланиб Самарқанд вилояти шахсий чорвачилик хўжаликларида қўлланилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2022 йил 10 мартдаги 02/23-90-сон маълумотномаси). Натижада иксод каналарига қарши курашда 95-100% самарадорликга эришилган.
Самарқанд вилоятининг экотоплари (Тойлоқ, Ургут, Жомбой ва Пайариқ туманлари шахсий ёрдамчи ва чорвачилик хўжаликлари) ва экотонлари (“Зарафшон” тўқайзорлари) шароитида ўтказилган эпизоотологик тадқиқотлар натижасида қорамолларда паразитлик қилувчи каналарга қарши Суми-альфанинг 0,012%, Дельтаметрин 0,015%, Каратин 10% препаратининг 0,006% концентрат эритмалари юқори терапевтик ва акарицид самара кўрсатиши аниқланган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2022 йил 10 мартдаги 02/23-90-сон маълумотномаси). Натижада қорамолларда иксодидозларни даволаш ва олдини олишга сарфланган 1 сўм харажатга 15,33 сўм иқтисодий самара олишга эришилган; 
Ўзбекистон Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш Давлат қўмитаси томонидан 2018 йил 20 апрелда «Пиретроидлар. Табиий ўчоқли трансмиссив касалликлар муҳофазаси» номли монографиянинг II-нашри тасдиқланган ва чоп этилган. Ушбу ишлаб чиқилган илмий ечимлар асосида деҳқон, аҳоли қарамоғидаги хусусий қорамолларнинг иксодидозларни олдини олиш ва даволашда янги, маҳаллий самарадор ветеринария препаратлари амалиётга жорий қилинган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2022 йил 10 мартдаги 02/23-90-сон маълумотномаси). Натижада тавсия этилган чора-тадбирларни жорий этилиши ҳисобига қорамолларни иксодидозлардан даволаш ва олдини олиш имкониятига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish