Sayt test rejimida ishlamoqda

Хасанова Мухаррама Алмаредановнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Суд тиббиёти амалиётида фитагглютининларни олиш ва қўллаш» 14.00.24 – Суд тиббиёти (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.DSc/Tib576.
Илмий маслаҳатчи: Рузиев Шерзод Ибодуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Машарипов Азамат Собирович, тиббиёт фанлари доктори; Ибрагимова Марета Мухарбековна, фармацевтика фанлари доктори, профессор; Арипов Абдумалик Нигматович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самақанда давлат тиббиёт университети
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон Республикаси худудида ўсувчи айрим ўсимликларни уруғи экстрактларидан специфик лектинлар олиш ва суд тиббиёти амалиётида қўллашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги ўсимликлар уруғларида («Nimrang» узум, «Saphora japonica L» сафора, «Phaseolus vulgaris Savi» ловия, «Sambucus ebulus L» бузина ўти меваси ва «Chamaecytisus ruthenicus» ракитник)  АВ0 тизими эритроцитларига мос фитагглютининлар мавжудлиги аниқланган;
жиноят содир бўлган жойдан олинган инсон сочлари ва қон доғларида гуруҳий мансубликни «Nimrang» узум ва «Phaseolus vulgaris Savi» ловия уруғи экстрактлари билан А антигенни, сафора «Saphora japonica L» уруғи экстракти билан В антигенни, бузина ўти меваси «Sambucus ebulus L» ва ракитник «Chamaecytisus ruthenicus» уруғлари экстрактлари билан эса 0(Н) антигенни баҳолашда қўлланилиши исботланган; 
«Nimrang» узум  ва «Phaseolus vulgaris Savi» ловия уруғи экстрактлари билан қон доғларида А антигенни, сафора «Saphora japonica L» уруғи экстракти билан В антигенни, бузина ўти меваси «Sambucus ebulus L» ва ракитник «Chamaecytisus ruthenicus» уруғлари экстрактлари билан эса 0(Н) антигенни баҳолаш услуби ишлаб чиқилган;
А, В ва 0(Н) антигенларига фитагглютининларнинг специфик таъсири миқдорий абсорбция реакцияси, қон доғларининг энг кичик миқдорида А ва В антигенлари аффин хроматографияси ҳамда абсорбция - элюция усуллари билан аниқланиши исботланган; 
анти-А, анти-В, анти-Н фитагглютининлар альфа ва бета изозардобларга нисбатан юқори титрга ва специфик таъсирига эгалиги, ҳамда ўсимлик экстрактларидан ишлаб-чиқариш қулайлиги ва иқтисодий самарадорлиги туфайли уларнинг афзаллиги исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Суд тиббий амалиётида фитагглютининларни олиш ва қўллашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
суд тиббий амалиётида фитагглютининларни олиш ва қўллаш бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Суд тиббиёти амалиётида анти-Н фитагглютининни олиш ва қўллаш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 19 ноябрдаги 8н-р/1103-сон маълумотномаси). Натижада альфа ва бета изогемагглютинацияловчи зардоблар юқори ҳарорат (37;480С) таъсирида, изозардобларнинг агглютинацилаш қобилияти ортиши, уларнинг титри 1:128 га тенг бўлиши, ҳарорат 30дан 480С гача ўзгарганда фитагглютининлар фаоллиги ҳам ортиши ва уларнинг титри 1:128-1:256 га тенг бўлиши, олинган   специфик лектинлар ашёвий далилларни суд тиббиёти амалиётида кенг қўллаш имконини берган;
суд тиббий амалиётида фитагглютининларни олиш ва қўллашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Республика суд тиббий экспертиза илмий амалий маркази, Сурхондарё вилоят филиалларнинг суд-тиббий биология экспертиза амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 13июндаги 08-16777-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши ( узум «Nimrang», сафора «Saphora japonica L» ловия «Phaseolus vulgaris Savi» бузина ўти меваси «Sambucus ebulus L» ва ракитник «Chamaecytisus ruthenicus») уруғлари экстрактларидан олинган фитагглютининлар суд тиббиёти амалиётида қўллаш мақсадида яроқли ҳисобланиб, инсон организми ажратмаларини сўлак, маний, тер, сийдикда гуруҳий мансублигини баҳолаш натижасида фитагглютининлар альфа, бета изозардоблар билан солиштириш бўйича юқори титрга эга специфик, энг аввало ўзининг тежамлилиги билан қатор афзалликлари, инсон сочининг гуруҳий мансублигини ва доғларда қон гуруҳларини аниқлашда фитагглютининлар ашёвий далилларни суд-тиббий экспертизаси амалиётида кенг қўлланилиши, мазкур фитагглютининларнинг истиқболлиги нафақат уларниннг тежамлилиги ва уларни ўсимликлардан ажратиб олишни техник жиҳатдан оддийлиги, зардоб агглютининларининг хусусиятларидан фарқли равишда баъзи ижобий хусусиятларга ҳам эга бўлиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish